Büyük Resim
Yükseliş sezonu bitti mi bitmedi mi, Bitcoinde 30.000 $ desteği çalışacak mı, bundan sonra fiyat ne olacak? Kriptopara piyasalarında günlük telaş içersinde sürekli akıllarda olan sorular…
Elbette bunlar önemli ve takip edilmesi gerekir. Ancak bu soruların cevaplarını araştırırken büyük resmi de unutmamak gerek. Ne demek istiyorum ? Açıklayayım:
Tarihte büyük ekonomik genişleme dönemleri ve teknolojik sıçramalar insanları daha etkili bir biçimde bir araya getiren yeni ulaşım ve iletişim ağlarını beraberinde getirir. Bu ağlarda önceden pozisyon alanlar o dönemlerden karlı çıkar.
Örneğin sanayileşmenin yeni başladığı dönemlerde buhar makinesinin oluşturduğu teknolojik sıçramanın ardından demiryolları gelmiştir. Demiryolları kendisinden önceki ulaşım sistemlerine göre kat kat hızlı çalışıyordu. İnsanları çok daha yüksek sayılarda ve çok daha çabuk bir araya getirebiliyordu. Özellikle Avrupa ve Amerika’da sanayileşmeyi ve ekonomik büyümeyi demir yolları başlattı ve sürekledi.
O dönemlerde demiryolu inşa edenler, demiryolu işletenler ve demiryolu hisselerine yatırım yapanlar hep çok kazandı. Ta ki demiryollarına gösterilen bu ilgi aşırı boyutlara ulaşıp finansal bir balon ve 1873-76 tarihlerinde büyük bir ekonomik kriz oluşturana kadar.
1920’lerde ise motorlu araçlar icat edilmişti. Özellikle traktörler tüm dünyada tarım alanında devrim gerçekleştiriyordu. Çiftlik kurmak çok karlı bir iş haline geldi. Aynı dönemde bu defa otoyollar ve yeni büyük caddeler insanları çok daha etkili bir şekilde bir araya getirmeye başladı. Ekonomide çok yüksek büyüme oranları ve refah görüldü. Çiftliklere, yeni cadde ve otoyollara bunlar etrafında oluşan emlak varlıklarına ve tüm bunların hisse senetlerine yatırım yapanlar çok kazandı. Bu dönem 1929 Büyük Buhranı ile son bulmuştu.
Benzer bir süreç bilgisayar teknolojisinin gelişimi ile 90’lı yıllarda internet alanında görüldü. İnternet insanları inanılmaz ucuz ve hızlı bir biçimde adeta zaman ve mekan kısıtlamaları olmadan bir araya getirdi. İnternet erişim sağlayıcılara, sitelerine, projelerine, bunların hisselerine yatırım yapanlar kazandı. Bu dönemin zirvesi de 2000 Nasdaq Balonu oldu.
Şimdi kriptoparaları ilgilendiren kısma geldik. 2009’dan İtibaren Bitcoinin ortaya çıkması ile insanlar bu defa blokchain ile bir araya gelmeye başladı. Blockchain teknolojisi herhangi bir merkeze bağlı olmadan, onay almadan insanları dünyanın her yerinde bir araya getirip onların çok güvenli şekilde iletişim kurmalarını sağlıyor. Bitcoin blockchaini bu iletişimi para alanında yapıyor. Başkaları bankacılık, noter, dış ticaret, medya vs alanında gerçekleştiriyor.
Bugünün blockchainleri 1870’lerde Avrupa ve ABD’de gittiği yere kalkınma götüren demiryolları gibidir. Ya da 1920’lerde otomobillere uygun olarak açılan yeni geniş caddeler veya 90’larda açılan bugün dünya devi haline gelmiş ilk internet siteleri gibi.
Elbette bu blockchainlerin bazıları başarılı olacak bazıları olamayacak. Bitcoin özelinde bakarsak çok yol katedildi. 2014 ve 2018’de İki büyük çöküş yaşandı. Fakat Bitcoin hala Dünya nüfusunun küçük bir kısmı tarafından kullanılıyor ve bir balon olmaktan henüz uzak. Bitcoin gerçekten bir balon haline gelene kadar yani en azından piyasa değeri kendisine denk olabilecek altının değeri veya Fed bilançosu gibi büyüklüklere ulaşana hatta küresel bono piyasasının büyük bölümünü kaplayana kadar, aşırı sert iniş çıkışlar olmakla beraber, kriptovarlıkların büyümesi sürecektir.
İşte bu büyüme devam ederken günlük fiyat hareketlerinin ötesinde asıl şunu düşünmek gerek: Yakın gelecekte dünya ekonomisini yönlendirecek bu blockchain yollarında birey olarak, şirket olarak veya devlet olarak nasıl konumlanıyoruz?
