Merkezi Olmayan Borsalar 2021’de Hız Kazanacak

Ölçeklendirme çözümleri, gelişmiş AMM modelleri ve atomik swap’ler beklenen yenilikler arasındadır. Mevcut işlem maliyetleri bir DEX kullanıcısı için büyük bir engel teşkil ediyor. GME olayı “merkezsizlik ve bunun potansiyeli konusunda daha fazla insanın gözünü açtı.” 

Kaynak: Adobe/Siarhei

Kripto para birimleri, merkezi olmayan elektronik para biçimleridir, ancak genellikle kripto varlıkları aldığımız yerler -borsalar- tamamen merkezileştirilmiştir. Yalnızca değerli fonların kaybedilebileceği tek başarısızlık noktalarını ortaya çıkarmakla kalmayıp, aynı zamanda güç ve nüfuz yoğunlaşmasına da yol açabilmesi nedeniyle bu merkezileşmenin pratik ve politik bir dezavantajı var.

Merkezi olmayan borsalar (DEX’ler) bu ikileme yönelik bir çözümdür ve merkezi borsalara (CEX’ler) kıyasla (hacimler açısından) nispeten niş kalırken, sektörün büyük bir kısmı 2021’de önemli bir büyümeye şahit olacaklarından emin görünüyor. Buna, ikinci katman ölçeklendirme çözümlerinde, geliştirilmiş otomatik piyasa yapıcı (AMM) modellerinde ve atomik swap’lerde yeni inovasyonların tanıtılması yardımcı olacaktır.

Bu iyileştirme ve büyüme süreci, piyasanın istediğinden daha yavaş olabilir, ancak büyük merkezi kripto borsası Binance bile Cryptonews.com‘a DEX’lerin nihayetinde merkezileştirilmiş eşdeğerlerini her yönden geçmesini beklediğini söyledi.

Niş ancak büyüyor

Sektördeki isimler genel olarak DEX’lerin 2021’de büyümeye tanık olacağı konusunda hemfikir olsa da, bu büyümenin ne kadar güçlü ve hızlı olacağı konusunda karışık fikirler var.

DEX’ler oldukça yüksek bir giriş eşiğine ve pahalı işlemlere sahip. Ethereum (ETH) token araştırmacılarından biri olan Ethplorer‘ın proje sözcüsü Alexi Lane, bu değişikliklere kadar gerçek kitlesel benimsenmeyi ve merkezsizliğin hakimiyetine geçiş yapmayı bekleyemeyiz” dedi.

Aynı zamanda, merkezi bir borsa işleten ve kendi DEX’ini geliştiren Binance de aynı görüşte.

Şirket sözcüsü Cryptonews.com’a “Merkezi borsalar kitlesel benimsenme için gereken kolaylığı sağlıyor […] DEX’ler niş bir pazar için niş bir segmenttir, tüketici dostu arayüzler aracılığıyla nüfuz edilmesi gereken kalın bir farkındalık katmanı vardır” dedi.

İşlem hacimlerine bakıldığında, DEX’lerin pazar payı açısından hala CEX’lerden biraz daha uzak olduğu son derece bariz bir hal alıyor. Şu anda en büyük DEX’in – Uniswap – günlük hacmi 1.25 milyar dolar (CoinGecko’ya göre), Binance’in günlük hacmi ise 27 milyar dolardır.

İşlem hacmine göre top 5 DEX:

Kaynak: Coingecko.com, 13 Şubat, 09:20

Esasında yazı kaleme alınırken 74 merkezi borsa, işlem hacmine göre ilk 75 borsa arasında yer alan tek DEX olan Uniswap’ten daha büyük günlük hacimlere sahip. Bununla birlikte, işlemler inkar edilemez bir şekilde çoğunlukla CEX’ler etrafında yoğunlaşırken, DEX sektöründe çalışan pek çok isim bu durumun önemli ölçüde değiştiğini iddia ediyor.

Komodo’nun (KMD) Baş Teknoloji Sorumlusu (CTO) ve Komodo’nun merkezi olmayan borsa çözümü AtomicDEX‘in baş geliştiricisi Kadan Stadelmann, “Merkezi olmayan borsaların 2021’de önemli bir ilgi göreceğini düşünüyorum” dedi.

Stadelmann, hacim açısından “DEX’lerin şu anda CEX’lerle karşılaştırılmadığını” söyledi. Yine de, insanların DEX’lere ve pazardaki rollerine nasıl değer vermeye başladığına bakmamız gerektiğini sözlerine ekledi.

Stadelmann, “Bunun bir göstergesi, DEX tokenlerinin piyasa değeri sıralamasındaki son yükselişidir. CTO, UNI, 1INCH  ve CAKE şu anda piyasa değerine göre top 100 arasında ve henüz 6 ay önce hiçbiri yoktu” dedi.

İnovasyon ile destekleniyor

Stadelmann’a göre, birtakım teknolojik gelişmeler ve yenilikler 2021’de DEX’lerin yükselişini kolaylaştıracak.

Stadelmann, “Alana Komodo gibi sadece ETH ve ERC-20 tokenlerini değil, aynı zamanda BTC, LTC ve merkezi olmayan borsalardaki diğer varlıkları da destekleyen birlikte çalışabilir çözümler oluşturmaya odaklanan birkaç proje var” diyerek, çoğu DEX’in bugün işlemleri Ethereum blok zinciri ve ERC tokenleri ile sınırladığı gerçeğine işaret etti.

Aynı şekilde, merkezi olmayan finans için piyasa mekanizmaları geliştiricisi olan Gnosis’in (GNO) CEO’su Martin Köppelmann, bu teknolojinin DEX’lerin bu yıl büyümesine yardımcı olacağını söyledi.

Köppelmann, Cryptonews.com’a “2021’in merkezi borsalara kıyasla merkezi olmayan borsaların ne kadar büyüyeceği konusunda birçok sürpriz getireceğini düşünüyorum” dedi.

Önemli ilgi gördüğü tahmin edilen bir alan da, DEX’lerin CEX’ler tarafından kullanılan geleneksel emir defterleri yerine varlıkları fiyatlandırmak için kullandıkları otomatik piyasa yapıcı (AMM) algoritmalarıdır.

Binance’ın sözcüsü, “2021’de DEX’lerin daha verimli pazarlar için AMM modellerinde yenilik yapmaya devam etmesini ve likidite sağlayıcılarını çekmek için getiri elde etmenin yeni yollarını bulmasını bekliyoruz” dedi.

Binance ayrıca gelişmiş türev ürünlerinde (örn. opsiyonlar, vadeli işlemler, fark sözleşmeleri) ve geleneksel finansta yaygın olan araçlarda bir büyüme bekliyor. “Yükselen trendlerden biri, geleneksel finansta varlıkları temsil eden sentetiklerin popülaritesidir” diye ekledi.

Kaynak: duneanalytics.com

Martin Köppelmann’a göre ölçeklenebilirlik gelişmede önemli bir alan olacak ve Gnosis, 2021’in DEX’lerin “2. Katman” için çözümler sunmaya başladığı yıl olmasını bekliyor.

Köppelmann, “Bu, şu anda yüksek işlem maliyetlerini düşürmek gibi daha düşük seviyeli teknik özellikleri iyileştiren Ethereum üzerine inşa edilen uygulamalar anlamına geliyor. Mevcut işlem maliyetleri (‘gas fiyatları’), bu tür hizmetleri kullanmak isteyen pek çok insan için büyük bir engel teşkil ediyor” dedi.

Gnosis, mevcut gas fiyatlarını gerçekten karşılayamayan perakende yatırımcıları çekmek için özellikle satın alınabilirliği ve erişilebilirliği artırmaya odaklanan yeni çözümler ve ürünler sunmayı hedefliyor.

Köppelmann, “Halihazırda popüler ve etkili bir panzehir olan Ethereum yan zinciri xDai gibi ürünlerimizin birçoğunu böyle bir çözüme zaten yerleştirdik” dedi.

Yukarıda belirtildiği üzere çoğu DEX, CEX’ler IOU benzeri bir sistem aracılığıyla herhangi bir zincirdeki varlıklar için kolay işlemlere izin verse de, işlemleri ERC tokenleriyle sınırlar. Kadan Stadelmann, bu zayıf noktanın bu yıldan itibaren giderek daha fazla ele alınacağını söyledi.

 

“ERC20 DEX’ler, zincirler arasında değeri temsil etmek için wrapped tokenler kullanır ve bu da sonuç olarak merkezi bir üçüncü taraf saklama hizmeti sağlayıcısına güven gerektirir […] DEX’lerin CEX’leri geride bırakması için, atomik swap teknolojisi gibi çözümler, kullanıcıların her zaman fonlarını kontrol altında tuttuğu güvensiz protokoller arası işlemleri sağlamak için çok önemlidir” dedi.

 

Güvenlik ve özgürlük

2021’de görebileceğimiz bir başka trend, güvenlik ve saklama endişelerinin daha fazla traderın DEX’lere yönelmesini sağlamasıdır, çünkü bunlar işlem sırasında doğal olarak kendi kriptonuzun kontrolünü elde tutmayı içerir. Bu geçiş, yeni büyük borsa hack olaylarını hızlandırabilir ve bu nedenle, paranız konusunda merkezi bir tarafa güvenme risklerine dikkat çekebilir.

Stadelmann, “DEX’ler çoğunlukla CEX’lerden daha güvenlidir. Genellikle daha güvenlidirler, çünkü kullanıcının kendi özel anahtarlarına tek erişimi vardır, ancak bu durum göz önünde bulundurulması gereken güvenlik sorunları olmadığı anlamına gelmez” dedi.

 

Bir AMM protokolü ile etkileşime giren likidite havuzlarının DEX ticaretine bir merkezileştirme unsuru getirdiğini, emniyetsiz akıllı sözleşmelerin ise merkezi olmayan borsalar için başka bir potansiyel risk olduğunu belirtti.

Stadelmann, “Daha geniş bir benimseme elde etmek için, DEX’lerin AMM teknolojisini iyileştirmesi ya da AMM’leri modellerinden tamamen kaldırması gerekiyor. Likidite sağlayıcı teşviklerini daha iyi genel güvenlik ile birleştiren yeni çözümler ortaya çıkarken, CEX’lerden DEX’lere kayda değer bir pazar payı geçişi göreceğiz” diye ekledi.

Yakın zamanda ortaya çıkan bir başka sorun, çeşitli ticaret platformlarının oyun alanındaki perakendeler, diğer şirketler ve hatta kripto para birimleri hisselerinde işlemleri askıya almasıyla sonuçlanan GameStop efsanesiyle ilgili.

Köppelmann, “Giderek daha fazla insanın merkezi seçeneklere uygun bir alternatif olarak DEX’lere yöneldiğini gördük. Bu eğilim, perakende yatırımcılara merkezi sağlayıcıları kullanmanın politikalarının insafına kalma bedelini de beraberinden getirdiğini gösteren Robinhood ve GME ve AMC gibi hisse senetleri etrafında gelişen olaylarla devam etmeye hazır gibi görünüyor” dedi.

DEX’lerde işlem yaparak böyle korkuların büyük ölçüde ortadan kalktığını da sözlerine ekledi:

“Bu son olay ve onu izleyen kamuoyu dalgası, merkezsizlik ve bunun potansiyeli konusunda daha fazla insanın gözünü açtı: serbest piyasa için adil pazaryerleri” dedi.

Ne kadar büyük?

Koşullar kesinlikle merkezi olmayan borsalar lehine hareket ederken, bu merkezi olmayan borsalar büyük merkezi borsalara gerçek anlamda rakip olmaya başlamadan önce biraz zaman geçecek. Ancak Binance için bu daha da büyümesiyle sonuçlanacak.

Binance sözcüsü, “Gelişmekte olan diğer teknolojiler gibi, DEX’lerin pazara hakim olması zaman alacak. Bunun 2021 yılında gerçekleşmesini beklemiyoruz, ancak DEX’lerin birkaç yıl sonra CEX’lerin yerine geçeceği kesin” diyerek sözlerini tamamladı.
___
Daha fazlası için: 
Kripto Borsaları 2021’de DeFi, Kullanıcı Deneyimi ve Yeni Hizmetlere Odaklanacak