NFT: Bir Banksy’yi Yakmak Onu Daha Değerli Yapabilir mi?

Paul J Ennis, University College Dublin‘de Yönetim Bilişim Sistemleri Öğretim Üyesi/Yardımcı Doçent.
______

Banksy’nin yakılışı. Kaynak: video ekran görüntüsü, Youtube/Burnt Banksy

Bir blockchain şirketi, Banksy eserini satın aldı ve yaktı. Ancak bir blockchain sanat eseri olarak satılabildiği için sanat eserinin değerini yok etmek yerine, onu daha değerli hale getirdiklerini iddia ediyorlar.

Bu eserin sahibi Burnt Banksy şimdi eseri satıyor – müzayede bugün sona ererken, yazı kaleme alınırken en yüksek teklif 39 ETH’dir (65.000 dolar).

Bu dikkat çekici faaliyetin arkasındaki şirket olan Injective Protocol, New York’taki bir galeriden 95.000 dolara serigrafi satın aldı. Daha sonra BurntBanksy Twitter hesabı üzerinden yakılışını canlı olarak yayınladılar.

Ancak neden biri sadece yakmak için bir sanat eseri satın alsın? Cevabı anlamak için “NFT” sanatının zorlu dünyasına girmemiz gerekiyor.

Bu, kripto varlıkların niş alt kültürünü, sanatın doğası hakkında uzun süredir devam eden felsefi sorularla harmanlıyor. İnsanların her şeyi açıklamakta zorlanmalarına şaşmamalı.

En basit haliyle, bir NFT (non-fungible token/eşsiz token) sanat eseri iki şeyden oluşur. Bir, genellikle dijital ama bazen fiziksel olan bir sanat eseri. İki, yine sanatçı tarafından yaratılan, sanat eserini temsil eden dijital bir token.

Eşsiz tokenler

Geçmişte sanatçılar, bir sanat eserini doğrulamak için bir imza ya da galeriye bir sertifika vermiş olabilirler. Bu, mesela gerçekten Matisse veya Klimt’e ait bir tablo olduğunu göstermek için bir doğrulama veya kanıtlama yöntemidir.

2008 yılında Bitcoin’in yaratıcısı Satoshi Nakamoto, blockchain olarak bilinen yeni bir doğrulama yöntemini tanıttı. Blok zincirleri tarihsel olarak finansal işlemleri kaydetmek için kullanılıyordu, ancak oldukça şekillendirilebilirler. Bu günlerde, koleksiyon oyunlarından yeni finans yöntemlerine kadar her şeyi blok zincirlerinde bulabilirsiniz – hepsi blok zincirlerinde yer alıyor.

Merkezi olmayan, halka açık blok zincirlerinin değiştirilmesinin son derece zor olması, sanat için blok zincirinin önemli bir özelliğidir. Bir sanatçı, asla değiştirilemeyen bir sanat eserini doğrulayan bir kanıt sağlayabilir. Bu kanıt daha sonra müzayedede sanatçıdan koleksiyoncuya geçirilerek satılabilir ve bu da blockchain sanatını oldukça likit hale getirir.

Koleksiyoncuların satın aldıkları “eşsiz tokenlerdir” (NFT/non-fungible token). Non-fungible, bir ya da sınırlı bir çalışmanın yapıldığı anlamına gelir. NFT tokenleri kopyalanamaz.

Bazı durumlarda sanat eseri blok zincirinde saklanacak, ancak daha yaygın olarak NFT, harici bir sanat eseriyle bağlantılı olacaktır. Pek çok insan “sanat eseri sahibi olmayı” düşünmese de, pek çok koleksiyoncunun bunu yaptığı açıktır. Bu, NFT sanat eserlerinin kıt ve bu nedenle değerli olduğu anlamına gelir.

Nyan cat. Nyan cat ekran görüntüsü.

NFT pazarında yeni olanlar sanat eserinin düşük kalitesinden etkilenebilir. Giriş engeli olmadığı için herkes bir blockchain sanatçısı olmakta özgürdür. Ancak bu, neler olup bittiğine dair sade bir incelemedir. Pek çok blockchain sanat eseri estetiğin ötesinde nedenlerle rağbet görüyor. 

Örneğin, Cryptopunk’lar gibi birçok NFT, blockchain antikaları gibi yaşları nedeniyle rağbet görüyor. 1.6 milyon dolara satılan en pahalı Cryptopunk, görünüşte kabaca çizilmiş piksel sanatından biraz daha fazlasıdır.

Cryptopunk’lar en eski NFT’lerdir ve arzu edilen şey, blockchain üzerindeki uzun ömürleri gibi onlar hakkındaki veriler, “metaverilerdir”. Neler olup bittiğini anlamak için sanatın geçmişine ve ortama bakmalısınız.

600.000 dolara satılan Nyan Cat meme gibi diğer NFT’ler zaten yaygın olarak dağıtılmış meme’lerdir. Ancak, özellikle NFT formlarıyla prestijlidirler çünkü eserin yaratıcısı, blok zinciri üzerindeki çalışmayı “imzalamıştır”.

Yanan sanat

Ancak neden biri orijinal sanat eserini yok etmek istesin? BurntBanksy kolektifi bu konuda şunları söyledi:

NFT’ye ve fiziksel sanat eserine sahip olsaydınız, öncelikle fiziksel eser değerli olurdu. Fiziksel eseri yok ederek ve sadece NFT’ye sahip olarak, blockchain’in akıllı sözleşme imkanı sayesinde kimsenin eseri değiştirememesini ve NFT’nin dünyada var olan gerçek eser olmasını garanti edebiliriz. Böylece fiziksel eserin değeri daha sonra NFT’ye geçecektir.

Çoğu kişiye bu muhtemelen anlamsız gelir. Kolektifin fiziksel sana eseri tercihimizi dijitale çevirerek biraz kışkırtıcı davrandığından şüpheleniyorum. Bununla birlikte, argümanları mükemmel blok zinciri mantığını izliyor. Bir sanat eseri ve bir NFT varsa, o zaman çoğu insanın sanat eserini “gerçek” sanat olarak göreceklerini iddia ediyorlar.

Bu durumu tersine çevirmek için, birçok kişinin nesnel olarak değerli bir sanat eseri olduğunu düşündüğü Banksy’yi yakmaya ve geriye sadece NFT’yi bırakmaya karar verdiler. Yakılabilen, parçalanabilen ya da kırılabilen fiziksel sanat eserlerinin aksine, NFT, değişmez bir blok zincirinde yaşayan dijital bir tokendir. NFT imha edilemez ve bu nedenle, onların mantığına göre kendileri gibi vandallara karşı tamamen güvende olur.

“Gerçek” sanat eserinin ortadan kalkmasıyla, NFT artık gerçek sanat eserini temsil eder. Elbette ima ettikleri şey, bunun genel olarak “gerçek” sanat eserinden NFT’ye potansiyel bir geçiş olduğu ve eylemlerinin bunu vurguladığıdır. Şaşırtıcı bir şekilde, eylemleri aynı zamanda kendilerini sanatçı haline getirdiklerini gösteriyor.

Gerçek eseri yakarak onu yalnızca NFT eserine dönüştürürler. NFT’lerin değerini görmek için sanatın kendisine ve blok zincirine bakmalıyız.

Son olarak, sanatçının eserini müzayedede satıldıktan hemen sonra 2018’de canlı olarak parçaladığı düşünülürse, kolektifin yok etmek için bir Banksy eserini seçmeye karar vermesi ilginçtir. Belki de bu vandalların çalışmaları, orijinal sanatçıya ilk bakışta göründüğünden daha yakındır.

Bu makale The Conversation‘dan Creative Commons lisansıyla alınmıştır. Orijinal makaleyi buradan okuyabilirsiniz.

_____

Daha fazlası için:
– Google’daki NFT Aramaları Litecoin, Bitcoin Cash ve XRP’yi Geride Bıraktı
–Yenilgiye Uğramış Donald Trump Temalı NFT 6.6 Milyon Dolara Satıldı
– Non-Fungible 2021: NFT’lerinizi DeFi, Staking ve Paylaşım İçin Hazırlayın
– ‘Geleneksel’ Sanat ve Kripto Sanatı: Nasıl Değer Biçilir?