Web3 Nedir?

Web3 nedir diye merak ediyorsanız yazımızı okumaya devam edin. Web3, kripto cüzdan adreslerinin çevrimiçi kimlik olarak hareket ettiği, blok zincir teknolojisine dayalı merkeziyetsiz web anlamına gelir.

İzleme çerezlerini ve okunan hizmet şartlarının kontrolünü şirketlere bırakmak yerine, kullanıcıların kendi bilgilerini kontrol ettiği web evrimidir.

Web3 kavramı, merkeziyetsizlik ve tokenleri içerisinde bulundurarak kripto kavramlarıyla yakından iç içe geçmiştir. Ayrıca web3’ün, internet kullanım şeklimizi nasıl değiştirebileceğini ve mevcut durumda nasıl değiştirdiğini inceleyeceğiz.

Web3’ün gizemli dünyasına giriş yapmaya hazırsanız hemen yazımıza geçelim.

Web 1.0’dan Web 3.0’a Nasıl Geldik?

Web3 nedir anlamak için önceki versiyonları olan web 1.0 ve web 2.0 karşılaştırmasını yaparak bilgi edinmek faydalı olacak.

Web 1.0

Web’in ilk günlerinde, web siteleri statik içerik sunuyordu. Sayfanın güncellenmesi gerektiği zaman, kişinin HTML belgesini el ile düzenlemesi gerekirdi ve mevcut kişi kodu tekrar güncel duruma getirene kadar sayfa aynı şekilde kalırdı.

Web 1.0, günümüz webinin aksine, etkileşimden büyük ölçüde eksikti.

World Wide Web, 1989 yılında bilim insanlarının bilgi paylaşımı gerçekleştirmesi amacıyla icat edilmiştir. Fakat ticari web siteleri hızlı şekilde peşinden geldi.

1993 yılına gelindiği zaman bloomberg.com benzeri siteler yayına başladı ve ardından 1994 yılında apple.com siteleri takip etti.

Web 2.0

90’lı yıllarda, web her konuda bilgi deposu haline geldi ve ilgili içeriklere bağlantılar sunmanın faydasını sağlamlaştırdı. Fakat, mevcut sayfaların içeriği merkezi şekilde yönetilmeye devam etti. Şirketler ve bireyler tüm sayfaların statik içeriğinde kontrol sağlardı.

Web 2.0, web’i etkileşimli ve dinamik platforma dönüştürerek dünyayı değiştirdi. Kullanıcıların katkıda bulunduğu içerikler olarak, MySpace (2003), Facebook (2004) ve Reddit (2005) benzeri önde gelen sitelerin temelini oluşturdular.

Kullanıcılar tarafından oluşturulan yeni içerikler, içerik oluşturmanın belirli yönlerinde merkezi olmayan yapıya doğru atılan adımı işaret ediyordu. Fakat site yöneticileri ve şirketler, kimin gönderi yapabileceğini ve hangi içeriğin kabul edilebilir olduğunu kontrol etmeye devam ediyordu.

Web 2.0’a geçiş, ilk olarak 1995 yılında oluşturulan ve web tarayıcılarında kod çalıştırarak web sayfalarını etkileşimli duruma getiren ve programlama dili olan JavaScript için yeni kullanım alanları açtı.

Bugün kullandığımız web’i daha ilgi çekici hale getirmenin yanında, şirketlerin kullanıcı verilerini endüstriyel ölçekte toplayıp web üzerinden para kazanmalarına olanak sağladı.

Web 2.0 ile birlikte, “kamuya açık meydan” olarak gördüğümüz sitelerin kullanıcıları susturma, hatta yasaklama ve birçok durumda kullanıcı katkılarını etkili olarak silme gibi eylemler nedeniyle sansür endişeleri ortaya çıktı.

Uygulama, Web 2.0 interneti kişilerin hayal edebileceğinden bile daha merkezi yapıya dönüştürdü. Web3’ün özelliklerden birisi kullanıcılara verilerin ve çevrimiçi kimliklerin sahipliğini geri kazandırma vaadi vermesi.

Yeni yaklaşımın işe yarayıp yaramayacağı henüz belirsiz. Ancak web3 örnekleri, merkezi olmayan geleceğin potansiyelini ve bu geleceğin bize neler sunacağını gösteriyor.

Peki, Web3 Nedir Ne Anlama Geliyor?

Web3 nedir sorusunun cevabı, kripto cüzdan adreslerinin çevrimiçi kimlikler olarak kullanılması anlamına gelir. Web3 platformları sadece eşler arası dosya paylaşımı yapmaz.

Blok zincirde depolanan ve dünya çapında yüzlerce hatta binlerce bilgisayarda çoğaltılan işlem verilerini kullanarak, web depolama benzeri işlemleri merkezilikten uzaklaştırır.

Cüzdan adresleri, blok zincir üzerinde çalışan ve akıllı sözleşmeler olarak bilinen bilgisayar programlarıyla etkileşim kurar. Web3, çevrimiçi kimliklerimizi kendimizin kontrol ettiği yapıyı sağlar.

Mevcut yapı içerisinde hiçbir şirket ve moderatör, kimliği yok edemez. Birden fazla kimlik kullanarak çevrimiçi gizliliği yönetme imkanı sağlar.

Ethereum’un kurucu ortaklarından Vitalik Buterin, Twitter’da (şimdiki adıyla X) bir cüzdan adresini kamuoyuyla paylaştı. Paylaşılan özel cüzdan adresi, Web3 platformlarında çevrimiçi kimlik olarak kullanılır. Adresin Vitalik’e ait olduğunu önceden bilindiğinden paylaşım gizlilik sorununa yol açmaz.

Kripto cüzdanı, cüzdan adresini çevrimiçi kimlik olarak kullanarak, blok zincir tabanlı Web3 sitelerine giriş yapmak amacıyla kullanılabilir. Mevcut süreçte, “giriş bilgileri” cüzdanın özel anahtarlarıyla imzalanır.

Eğer Vitalik Buterin (Ethereumun kurucusu) değilseniz, onun özel anahtarlarına erişiminiz olamaz. Vitalikde sizin özel anahtarlarınıza erişemez.

Mevcut durum Web3 teknolojisinin özelliğidir. Kullanıcıların kendi özel anahtarları, yalnızca kendilerine aittir ve kimseyle paylaşılmaz. Bu sayede kullanıcılar, web üzerinde gezinirken anonim ve takma adlı kimlikler kullanabilme olanağı sunar.

Web3 nedir sorusunun bir diğer cevabı ise tüm bireyler ve kuruluşların neredeyse sınırsız sayıda adres tabanlı kimliğe sahip olabilme imkanıdır.

Örnek olarak, günlük küçük işlemlere ayrı cüzdan adresi, büyük meblağların saklanması amacıyla başka adres ve Web3 platformları üzerinden etkileşimde bulunmak için üçüncü, dördüncü hatta beşinci adresler kullanılır.

Ethereum adresini ayrıca ENS (Ethereum Name Service) alan adıyla ilişkilendirmek mümkün. Örneğin, “vitalik.eth” benzeri ENS adresi, Vitalik’e ait başka cüzdan adresine yönlendirilebilir.

Varsayılan Olarak Gizlilik

Web3 dünyasında, kullanıcılar neredeyse anonim (takma ad kullanarak) isterlerse tamamen şeffaf şekilde var olma seçeneğine sahiptir. Bu sayede herkes kendi kimliğini kontrol eder.

Mevcut durum, herkese açık, sansüre karşı dirençli internet ortamı yaratır. Sıfır bilgi kanıtları gibi yeni blockchain teknolojileri de kullanıcı etkileşimlerinin gizliliğini korumada kritik rol oynar.

Web3’ü anlamanın temeli, kontrolünüz altındaki takma ad niteliğindeki cüzdan adresinin, çevrimiçi kimliğiniz olarak işlev görmesi ve verileriniz üzerinde adil erişim ve kontrol sağlama imkanıdır.

Mevcut site yöneticisi, siteyi ve uygulamayı kimin kullanabileceğine karar verir. Şirketlerin pazarlama ve diğer amaçlar doğrultusunda büyük miktarda kullanıcı verisini silip süpürdüğü web2’den farklıdır. Artık kaptan sensin.

Web1, Web2 ve Web3 Nedir Karşılaştırma

Web3 uygulamalarında veri kontrolü, bilgisayar dosya izinlerine benzer bir yapıya sahiptir. Kimliklerimizin yöneticisi bizleriz ve hangi verilerin hangi düzeyde paylaşılacağını detaylı şekilde belirleme imkanı bulunur.

Web3’ü Anlamak İçin Gereken Anahtar Terimler

Web3, genel teknolojik yenilikler gibi kendine özgü jargonlarla birlikte gelir. Karşılaşabileceğiniz bazı önemli terimleri inceleyelim.

• Blok zincirleri: Blok zincirleri, verileri ve işlemleri değişikliklere ve olası müdahalelere karşı koruyacak şekilde saklama yöntemidir. İşlemler, bloklar şeklinde gruplanır ve zincir oluşturmak üzere kriptografi kullanılarak birbirine bağlanır. Blok zincir ağları, dünya çapında on binlerce bilgisayara ulaşır.
• Akıllı sözleşmeler: Akıllı sözleşmeler, blok zincir ağında çalışan bilgisayar programıdır. Temelde, “eğer bu koşul gerçekleşirse, şunu yap” mantığına dayanır.
• Kripto: Kripto para birimleri, blok zincir ağlarının, yani kripto paranın çalışmasını sağlayan yakıttır. Kripto terimi, sektörü ve teknolojiyi genel olarak tanımlar. Fakat, terimin kökeni, zincirleri birbirine bağlayan ve işlemleri kaydeden kriptografiye dayanır.
• Kripto cüzdanı: Kripto cüzdanı, blok zincir üzerindeki varlıklarınızı yönetmek adına gerekli olan özel anahtarları üretir ve saklar. Sıcak cüzdanlar, internete bağlı olduğundan erişilebilir yazılım uygulamalarıdır. Soğuk cüzdanlar, internet bağlantısı olmadan çalışan donanım cihazlarıdır.
• Takma isim: Kişiler kriptonun anonim olduğunu düşünür. Aslında kripto para birimleri yarı anonimdir. Kişilerin kripto cüzdan adresleri işlemlerde kimlik görevi görür.
• NFT: Değiştirilemez token, mülkiyet haklarını belgeler ve orjinallik kanıtı sunan blok zincir varlığıdır. Web3 ortamında, NFT’ler dijital sanattan finansal yatırımların mülkiyetine kadar farklı amaçlarda kullanılır.
• Yerinden yönetim: Adından anlaşılacağı üzere merkezsiz yönetim, merkezi otoriteye bağlı olmayan yönetimi ifade eder. Web3 bağlamında, ademi merkeziyet uygulamaların ve blok zincirlerinde yer alan kimliklerin kontrolünün ve evrensel erişimin merkezi otorite olmaksızın gerçekleşmesi anlamına gelir.
• DAO: Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon (DAO), tokenler aracılığıyla topluluğa oy hakkı tanıyarak blok zincirleri ve uygulamaların yönetilmesinde kullanılan yöntemdir.
• DeFi: Merkezi Olmayan Finans (DeFi), banka, ödeme sağlayıcısı ve kripto borsası benzeri aracılar olmadan para piyasalarına erişim sağlamak ve varlıkları takas etme işlemlerini mümkün kılan yenilikçi yaklaşımı ifade eder. DeFi uygulamaları, Web3 teknolojisinin sunduğu en başarılı örnekler arasında bulunur.
• İmzalar: Web3, merkezi olmayan uygulamalara giriş yapmak amacıyla kripto cüzdanları kullanır. Mevcut süreçte uygulamalarda oturum açarken ve işlemleri onaylarken kripto cüzdanı takma adınızı doğrulamak adına özel anahtarlar kullanır.

Web3’teki Fırsatlar Nelerdir?

Web3 nedir iş fırsatları nelerdir düşüncesi her geçen gün artıyor. Gelişmekte olan Web3 platformları; girişimciler, iş arayanlar ve kullanıcılar adına yeni fırsatlar sunar.

En İyi Web3 İşleri

Web3 iş fırsatları, arka plan geliştiricileri için teknoloji ve yetkinlik konusunda değişim sunarken, Web2’deki işlerle paralellik gösterir. Fakat Web3, çoğu Web2 işinde gerekli olmayan blok zincir teknolojisine özgü bilgi gerektirir.

• Akıllı sözleşme geliştiricisi: Ethereum Sanal Makinesi (EVM) üzerinde çalışan akıllı sözleşmeler, C++, Python ve JavaScript üzerine kurulu Solidity programlama dilini kullanır. Buna karşı, Solana’daki akıllı sözleşmeler Rust, C, C++ ve Python dillerini kullanır, Cardano Haskell programlama dilini tercih eder.
• Ön uç geliştirici: Merkezi olmayan uygulamalar (dApps), kullanıcıya sunulan yüzeyde günlük web sitelerine benzer şekilde görünür fakat arka planda akıllı sözleşmeler kullanarak çalışır. Uygulamalar, Web3 kullanıcılarının uygulamalar arası geçiş yaparken sezgisel deneyim yaşamalarını sağlayacak şekilde genellikle benzer tasarım dilini benimser. Ön uç geliştiriciler uygulamaları oluştururken HTML, CSS ve JavaScript benzeri kodlama becerilerini kullanmaları gerekir.
• UX tasarımcısı: Kullanıcı deneyimi, teknolojinin benimsenmesinde kritik önem taşır. En etkili Web3 protokolleri, kullanıcıların rahatlıkla erişebildiği gelişmiş özelliklerle donatılmış sade kullanıcı arayüzü sunar. UX tasarımcıları uygulamanın başarıya ulaşmasını ve başarısız olmasını belirleyebilecek kilit son dokunuşları yapar.
• Full-stack developer: Tam yığın geliştiricisi HTML ve CSS’den, Solidity ile yazılmış akıllı sözleşmeler dahil, dApp’lerin geliştirilmesi ve bakımı dahil olmak üzere tüm aşamalarda uzmanlık sahibidir.

Web3 Oyun

Web3 oyunları, oyun geliştirmeden oynayarak kazanılan kripto oyunlarına kadar çeşitli ek fırsatlar sunar.

Günümüzdeki birçok Web3 oyunu, NFT oyunları ve blok zinciri üzerinde çalışan geleneksel oyunlar aracılığıyla, oyun içi ekonomileri sunarak mülkiyet haklarının merkezine NFT’leri yerleştirmektedir.

Metaverse dünyaları, oyun ve sürükleyici sosyal deneyimler arasında hibrit bir deneyim sunar. Bunun haricinde Web3 tokenlerinin ve sanal gayrimenkullerin değeri ve Metaverse’de gerçekleştirilen işler açısından önemli bir kar fırsatı da sağlar.

Web3 Cüzdan Uygulamaları

Kripto cüzdanları, Web3 ekosisteminin merkezinde bulunur. Çünkü girişler ve işlemlerde gerekli olan özel anahtarları saklar. Mevcut durum, Web3 alanına katkıda bulunmak isteyen kodlayıcılar, arka uç geliştiricileri ve UX tasarımcılarına önemli fırsatlar oluşturur.

MetaMask benzeri farklı Web3 cüzdanları, tarayıcı uzantıları kullanarak platformlar arası erişilebilir cüzdan sunar. Fakat, Frame benzeri bazı cüzdanlar indirilebilir uygulamalar olarak mevcuttur. Diğerleriyse sadece mobil cüzdanlar şeklinde sunulur.

Kullanıcılara Web3 cüzdan uygulamaları merkezi olmayan dünyaya kapı görevi görür.

Birden çok cüzdan, blok zincirinin güvenliğine katkıda bulunur ve getiri elde etme yolu olan staking için yerleşik destek sunar. Ayrıca bir kripto para birimini başka biriyle kolayca değiştirmeye olanak tanıyan swap işlemleri gibi özellikler içerir.

Web3 Pazarlama

Web3 pazarlaması, kullanıcılar için airdrop’lardan promosyon ve eşantiyonlara kadar çeşitli gelir elde etme fırsatları sunar.

• Airdrop’lar, ekosistem kullanıcılarına dağıtılan tokenler anlamına gelir. Örneğin, Arbitrium topluluğu 2023 yılında yaklaşık 2 milyar dolar değerindeki en büyük airdrop’lardan birini gerçekleştirdi. ARB token hediyesi, Arbitrum blok zincirindeki uygunluk kriterlerini karşılayan ana protokollere verildi ve bu protokoller, tokenlari kullanıcıları ödüllendirme ve teşvik etmek amacıyla kullandı.
• Promosyon amaçlı eşantiyonlar içerisinde, ödülleri kripto para birimi olarak veren NFT basma benzeri basit DeFi görevlerini içeren Coinbase cüzdan görevleri bulunur. Kripto portföyü takip eden Debank, Aktivite ödülleri ve “Merhaba” ödemeleriyle başka örneği sunar. Bunların ilki kullanıcıların belirli aktiviteleri tamamlamasını ödüllendirirken, ikincisi projelerin farkındalığı artırmak amacıyla kullanıcılara doğrudan mesaj göndermesine imkan sağlar.

Kripto, Web3 İçin Neden Bu Kadar Temel Bir Öneme Sahip?

Web3, blok zinciri, akıllı sözleşmeler ve kripto cüzdanları benzeri projelerin hepsi kripto para birimlerini kullanan teknolojilere odaklanır.

• Blok zincirleri, merkezi olmayan yapıları sayesinde Web3’e özgüdür. Merkezi sunucuların yöneticileri, Web3’ün amacına ve eşit erişim hedeflerine zarar verebilir. Bu yüzden, blok zincirleri veri depolama yeteneğine sahiptir ve yöneticiye ihtiyaç duymadan blok zincirinin durumu üzerinden sonuca varır.
• Akıllı sözleşmeler, Web3 platformlarındaki girişleri ve eylemleri yöneten, blok zincir ağında çalışan kodlarla Web3’ün mimarisini oluşturur.
• Kripto cüzdanları, kullanıcıların özel anahtarlarını ve anahtarlara bağlı genel cüzdan adreslerini kullanarak işlemlerini ve etkileşimlerini yönetmelerine olanak sağlar.

Kripto paralar Web3’te önemli rol oynar. Örnek olarak, Ethereum ağında ether (ETH), ağın kripto para birimi olarak hizmet vermektedir.

ETH, akıllı sözleşmelerin çalıştırılması amacıyla gerekli olan bilgi işlem gücünün ödenmesinde kullanılır ve daha karmaşık işlemler daha yüksek maliyetlere neden olur.

NFT ve token benzeri varlığı cüzdan adresinden diğerine göndermek ETH kullanılarak ödenen işlem ücreti gerektirir.

Web3 giriş işlemlerinde herhangi ağ ücreti ödenmediğini unutmayın. Mevcut durumda, cüzdan adresinin kimlik sahibini doğrulamak amacıyla kriptografik imza doğrulaması kullanılır.

Web3 Gerçek Dünyayı Nasıl Etkiliyor?

Karşılaşacağımız zorluklara rağmen, Web3 günlük etkileşimleri gerçekleştirme biçiminde devrim yaratma potansiyeline sahiptir. Web3’te, dijital dünya gerçek dünyayla bütünleşmiş durumdadır. Fakat işlem yapma ve etkileşimde bulunma yöntemleri yenidir.

• NFT’ler ve gerçek dünya varlıklarının tokenleştirilmesi: NFT’ler, mülkiyet ve hakların kanıtını sağlar. NFT pazarı, toplanabilir dijital sanata odaklanmıştır. Çoğu kişi gerçek dünya varlıklarının (RWA) blok zincir üzerinde tokenleştirileceği bir geleceği görüyor. Mevcut dönüşüm, geleneksel piyasalarda benzeri görülmemiş likidite, ticaret fırsatları ve teminatlandırma olanakları sunar.
• Gizlilik: Web3, farklı konularda daha iyi gizlilik sunar. Çünkü cüzdan adresinizde yer alan etkileşimleriniz kimliğiniz haline gelir ve mevcut durum anonimliği sağlar.
• Finansal özgürlük: Kripto paralar, geleneksel para birimlerine kıyasla alternatif değer saklama aracı olarak kabul edilir. Örnek olarak, Bitcoin ve Ethereum benzeri kripto paralar, ilk yatırımcılarına geleneksel yatırımlara kıyasla çok daha yüksek getiriler sağlamıştır. Web3, banka benzeri aracılara ihtiyaç duymadan finansal işlemler yapma imkanı sunar. Krediye mi ihtiyacınız var? Aave benzeri Web3 platformunu kullanarak kripto paranızı teminat olarak kullanıp borç alabilme imkanı sağlar.
• Değişmezlik: Tasarım gereği, blok zincirler değişmez kayıt oluşturur ve mevcut özellik, onları bilimsel araştırma ve finansal işlemler gibi olayları belgelemek adına ideal hale getirir. Gerçek dünyada, veriler manipülasyona daha açıktır. Örnek olarak banka, bakiyenizi yanlışlıkla değiştirdiğinde, hatayı düzeltmek adına uzun süreli diyaloglar gerekli olur.
• Sosyal platformlar: Farcaster benzeri protokoller, sosyal medyada iletişim şeklimizi değiştirir. Mevcut protokol, kullanıcıların kendi verileri üzerinde tam kontrol sahibi olabilecekleri ve merkezi olmayan kimliğin birden fazla platformda kullandığı sosyal ağlar oluşturmak için çerçeve sunar.

Web3’ün Başa Çıkmayı Amaçladığı Temel Sorunlar Nelerdir?

Web3, kullanıcılara kontrolü geri verme anlayışıyla hareket eder. Mevcut durum kullanıcılara veriler üzerinde kontrol, gizlilik ve işlemler üzerindeki hakimiyet anlamına gelir.

Web3’ün bazı önemli yönleri bu hedefe yönelik çalışmaktadır.

• Takma ad: Web3 protokollerinde kullanıcılar, anonimlik sağlayan takma adlar kullanarak gezinebilir ve bir cüzdan adresine karşılık gelen birden fazla kimlik kullanma imkanı bulur.
• Şeffaflık: İşlemler, blok zincir keşif araçlarında görüntülenir ve kullanıcıların DAO (Merkeziyetsiz Özerk Organizasyon) hazineleri, akıllı sözleşmelerle olan etkileşimleri ve daha birçok işlemi doğrulamalarına imkan sağlar.
• Sansüre karşı dayanıklılık: Web3, merkeziyetçi karar alma süreçlerini ortadan kaldırarak sansüre karşı dirençli yapı sağlar. Kullanıcılar, aracıya ve onay sürecine ihtiyaç duymadan doğrudan akıllı sözleşmeler ve platformlar aracılığıyla işlemlerini yapar.
• Veri sahipliği ve veri taşınabilirliği: Farcaster benzeri platformlar, kullanıcıların verilerinin kimlerle ve ne zaman paylaşılacağı üzerinde detaylı kontroller sunmasıyla ön plana çıkar.
• Açık kaynak kodu: İşletim sistemlerinden web sitelerine kadar kapalı kaynak kodları, şirketlerin kullanıcıların farkında olmadan izleme özelliklerini devreye sokmasına imkan sağlar. Buna karşılık, Web3’te kullanılan akıllı sözleşmeler açık kaynaklıdır ve herkesin inceleyebileceği şekilde blok zinciri üzerindeki sözleşme adreslerinde bulunur.
• Merkezi olmayan depolama: Arweave ve Bluzelle benzeri protokoller, blok zincir tabanlı veri depolama çözümleri sunarken, Gezegenler Arası Dosya Sistemi (IPFS) gibi dağıtık protokoller, eşler arası (P2P) depolama kullanarak Web3 sitelerini barındırmanın yolunu sağlar.

Web 3’ün En Büyük Sorunları Nelerdir?

Web3’ün sunmuş olduğu vaatler, belirli zorlukları beraberinde getirir. Blok zincirler, merkezi sunuculara kıyasla yavaş işlem yapma eğilimi bulunur. Sektör, mevcut yavaşlık haricinde çeşitli zorluklarla karşı karşıya kalır.

İşlem Maliyetleri

Web3 platformlarında gerçekleştirilen çoğu etkileşimin maliyeti bulunur. Örnek olarak, NFT transferi yaparken ve DeFi platformunda bir ayarı değiştirdiğinizde ağ ücreti ödemeniz gerekir.

Gerçek dünyada, pek çok günlük işlem ücretsiz olarak yapılır. İşlem ücretlerinin varlığı yeni kripto kullanıcılarına endişe kaynağı olma ihtimali bulunur.

Öğrenme Eğrileri

Web3 kripto cüzdan kullanımı, kullanıcılardan belirli aşinalık seviyesi ister. Cüzdan imza işlemleri, gaz kullanımı gerektirmez. Ek özellikler ve işlevlerde ağ ücreti ödenmesi gerekir.

Ayriyetten, kripto cüzdanlarının kullanımı, cüzdan güvenliğinin sağlanması ve özel anahtarların korunması hakkında temel bilgi düzeyini zorunlu kılar.

Gizlilik endişeleri

Web3’te anonimlik, tasarım gereği garanti edilmez. Kripto cüzdanları, işlemleri gerçekleştirmek adına IP adreslerini ağdaki düğümlere iletir. Mevcut düğümler, alınan bilgileri farklı şekillerde işleyebilir ve kullanabilir.

Örneğin önde gelen kripto cüzdanı kullandığı varsayılan (Infura) düğümler hakkında MetaMask’ın söyledikleri.

Mevzuat Riski

Bir ve daha fazla devlet kurumunun Web3 platformuna karşı harekete geçtiğinde, platformdaki varlıkların değeri ve tokenlerin kendileri risk altına girer.

Oluşan risk gerçektir ve geçmişte yaşanan olaylarla somut örneklerle desteklenir. Örnek olarak, 2022 yılında, ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), merkezi olmayan LBRY dosya paylaşım protokolünü başlatan LBRY, Inc. adlı şirkete karşı açtığı davayı kazandı.

Vergi Konuları

Son zamanlarda Bitcoin ETF’lerinin gösterdiği başarı, ETF’lerin kripto para işlemlerine kıyasla sunduğu basit vergi yapısından kaynaklanır.

Popüler vergi yazılımları, ETF işlemlerini kolaylıkla işler ve yatırımcılara vergi beyanname hazırlama sürecini kolaylaştırır.

Blok zincir işlemleri sermaye kazançlarını bildirmek amacıyla her bir işlemin, işlem anındaki dolar cinsinden değerine dönüştürülmesini gerekir. Yılda birkaç kez işlem yapılırsa mevcut süreç zorlayıcı olmaz.

Fakat, Web3 dünyasında her gün yapılan düzinelerce kripto işlemi düşünüldüğü zaman vergi raporlaması oldukça karmaşık ve zahmetli hale gelir.

Hack’ler ve Halı Çekmeler

Akıllı sözleşmeler, insanlar (veya yapay zeka) tarafından yazılmış kodlardır. Hata yapmak, insanların doğasında vardır ve yapay zeka da henüz hatalardan muaf değildir. Akıllı sözleşmede gerçekleşen hata, istismara yol açarak kullanıcıları riske atar.

“Rug pull” ifadesi, projelerin kasıtlı ve tesadüfi olarak terk edilmesi anlamına gelir. Web3 projesi etrafında şekillenen, zaman ve para yatırımı yapan fakat sonrasında projenin terk edildiğini veya daha da kötüsü, yatırılan fonların tükendiğini fark eden topluluğu düşünün.

Gerçek dünyadaki yatırımlara benzer şekilde, yatırım değeriniz bir gecede sıfıra düşer.

Yavaş Benimseme Oranları

Sınırlı benimseme, nispeten az sayıda Web3 platformunun mevcut olduğu anlamına gelir. Mevcut durum, yatırımcılar ve token satın alan kişilere Web3 ekosistemine katılım sağlama konusunda riskler oluşturur.

Kritik kullanıcı kitlesine ve mevcut kitlenin sağlayacağı likiditeye sahip olmadan, platformun ayakta kalabilmesinin garantisi yoktur.

Web3 Nedir Ve Metaverse Arasındaki Fark Nedir?

Blok zincir tabanlı meta veri projeleri, Web3’ün parçasını oluştur. Fakat Web3, meta veri dizisi projeleriyle sınırlı değildir. Ayrıca, tüm meta veri dizisi projeleri de blok zincir teknolojisi üzerine kurulu değildir.

Metaverse Nedir?

Metaverse, kullanıcıların başka kullanıcılarla etkileşime geçtiği, mülk edinebileceği ve hatta doktor ziyareti benzeri günlük işleri sanal ortamda gerçekleşen sanal dünyaları tanımlar.

Mevcut terim, genel olarak metaverse dünyalarını tanımlamakla birlikte, sadece bir metaverse den bahsetmek mümkün değildir.

Blok Zincir Tabanlı Metaverse Dünyası Web3 Kullanarak Nasıl Etkileşime Giriyor?

Blok zincir tabanlı meta veri dünyası, Sanal Blockchain Dünyaları (VBW) olarak da adlandırılır ve Decentraland benzeri platformlar, sanal dünyaya erişim sağlamak adına kripto cüzdan adreslerini ağ geçidi olarak kullanır.

Mevcut cüzdanlar, NFT’ler gibi meta veri varlıklarını da barındırarak, kullanıcıların sanal mülk edinmelerine, sanat eserleri ve oyun içi öğeler benzeri dijital varlıklarla etkileşime girmelerine olanak sağlar.

Decentraland, 3D dünyasına can vermek amacıyla geliştirilmiş platformdur. Mevcut proje, kullanıcılarına aittir.

Decentraland’in kripto para birimi olan MANA’yı kullanarak değişiklikler ve iyileştirmeler hakkında oy kullanmalarına olanak sağlayan merkeziyetsiz özerk organizasyon olan Decentraland DAO tarafından yönetilir.

Web3 Nedir Nasıl Yatırım Yapabilirim?

Web3 projelerine yönelik yatırım fırsatları, geleneksel hisse senetlerinden platforma özgü tokenlara kadar geniş çeşitlilik sunar.

• Hisse senetleri: Halka açık olan şirketler, Web3’e belirli erişim sağlarlar ve Web3 gelişmelerine dayalı olarak fiyat hareketlerini yansıtmada gelir çeşitliliği nedeniyle farklılık gösterir.
• Coinbase (COIN): Dünyanın halka açık en büyük kripto para borsası olan Coinbase, kripto paraların parlak geleceğe sahip olduğunu düşünen yatırımcıların tercih ettiği yatırım seçeneğidir.
• Unity (U): Unity, günümüzde bulunan birçok mobil oyunun arkasında bulunan şirkettir ve gelecekteki web3 oyunlarında yer alması beklenir.
• Amazon (AMZN): Amazon, çoğunlukla çevrimiçi perakende mağazasıyla tanınır. Amazon Web Hizmetleri (AWS) şirketin karının %70’ini oluşturmaktadır. AWS benzeri bulut sağlayıcıları, artan sayıda Ethereum doğrulayıcısına ev sahipliği yapar. Mevcut durum, Ethereum ve EVM uyumlu blok zincirlerinin, web3 uygulamalarının büyük kısmını barındırdığını gösterir.

Kripto Para Birimleri

Özellikle DeFi’nin yaygın olarak benimsenmesi, web3’teki büyümeye bağlı olarak bazı kripto para birimlerinde fiyat hareketliliği görülür.

• ETH: Akıllı sözleşmelerde en iyi blockchain ağı olarak kabul edilen Ethereum’un kripto para birimi olan ether, popüler yatırım seçenekleri içerisinde yer alır.
• MATIC/POL: Polygon ağı, çeşitli web3 uygulamalarına ev sahipliği yapar. Polygon’un yerel tokeni olan MATIC, daha fazla işlevsellik sunan POL’a dönüşmektedir. Geçiş tamamlandığında, kullanıcılar MATIC’ı POL ile 1:1 oranında değiştirebilme imkanı kazanacaklar.
• SOL: Solana blockchain’i, hız odaklı tasarlanmış olup düşük maliyetli işlemler sunar. DeFi ve NFT platformlarını içererek giderek artan sayıda web3 dApp’ine ev sahipliği yapar.

Platforma Özel Tokenlar

Web3’e odaklı şekilde yatırım yapmak istiyorsanız, belirli web3 platformlarına ait tokenlar ve web3’ten fayda sağlaması beklenen tokenlerin üzerine düşmelisiniz.

• AAVE: AAVE tokeni, öncü borç verme ve borç alma platformu olan Aave protokolünün yönetim tokenidir. AAVE sahipleri, protokole sigorta fonu sağlamak amacıyla tokenlerini stake ederek getiri sağlar.
• MANA: Önde gelen web3 meta veri dizisi olan Decentraland, sanal dünyada yönetim belirteci ve para birimi olarak MANA’yı kullanır.

NFT’ler ve Tokenize NFT’ler

Değiştirilemez tokenlar, web3’ün ayrılmaz parçasıdır. Pudgy Penguins benzeri önde gelen koleksiyonlar değerinde inanılmaz artışlar görüldü. Fakat, NFT’ler diğer spekülatif web3 yatırımlarına kıyasla daha az likidite imkanı sunar.

Alıcıların değerli olan NFT’nin küçük bir kısmına sahip olabildiği tokenize NFT’ler, daha fazla ticaret fırsatı sunar. Yatırım yapmadan önce araştırmanızı yapın ve seçiminizi dikkatli şekilde yapın.

Web3 Zaten Burada mı?

Evet, şu ana kadar DeFi, web3 platformlarında liderliği elinde tutuyor. Fakat diğer alanlar da etkileyici toplulukların dikkatini çekmeyi başarmış durumda.

• Aave: Aave protokolü, merkezi olmayan borç verme ve borç alma olanağı sağlar. Havuzlara borç verir ve kripto teminatınız karşılığında borç alarak yatırdığınız varlıklardan getiri kazanır.
• Uniswap: Uniswap protokolü, kullanıcıların likidite havuzları aracılığıyla kripto para birimlerini değiştirmelerine olanak sağlar. Kullanıcılar, başkalarıyla takas yapabilmesi adına likidite havuzlarına token sağlar ve havuzdaki paylarına göre ücret kazandırır. Uniswap, havuz pozisyonlarının sahipliğini belgelemek adına NFT’leri kullanır.
• Lido: Lido protokolü, Ethereum öncü likit staking platformudur ve Polygon stakingini destekler. Kullanıcılar, ETH ve MATIC’lerini stake etmek amacıyla akıllı sözleşmeleri kullanır ve karşılığında takas edebilecekleri ve teminat olarak kullanabilecekleri faiz getiren likit stake tokeni kazanır.
• MakerDAO: Maker Protokolü, ABD dolarına sabitlenmiş stabilcoin olan DAI üretmek için ETH ve USDC benzeri öncü kripto varlıklarını teminat olarak kullanır. Stabilcoinler, sabit değere sahip oldukları için popülerdir.
• Hunters On-Chain: NFT oyunu mu arıyorsunuz? Magic Eden’in Hunters On-Chain oyunu, Solana, Polygon ve Ethereum’u destekler.
• Decentraland: Decentraland DAO, Decentraland’ın sanal dünyasının sahibidir ve kullanıcılara metaverse üzerinde kontrol sahibi olma ve dünya içindeki varlıklara sahip olma yetkisi verir.
• Steemit: Blockchain tabanlı blog yazımı, Steemit üzerinde kullanıcıların içerik düzenleyip yayınlaması ve en iyi yorumları yapmaları karşılığında STEEM kazanabilecekleri platform bulmaktadır.
• Cesur Tarayıcı: Chromium tabanlı Brave tarayıcısı yerleşik kripto cüzdanı ve IPFS sayfalarına yönelik yerel destek ile web3’e hazırdır.
• Storj: Adından anlaşılacağı üzere Storj ağı, merkeziyetsiz depolama hizmeti sunar. Fazladan depolama alanı, sürekli açık bilgisayar ve güvenilir internet bağlantısına sahip kişiler, bir düğüm çalıştırarak ödeme alınabilir.
• OpenSea: En büyük NFT pazar yerlerinden birinde NFT ticareti yaparak en iyi koleksiyonlar için pazar trendlerini keşfedin.
• Farcaster: Farcaster protokolü, kullanıcılara verileri üzerinde tam kontrol sağlar. Sosyal medyayı merkezi olmayan yapıya kavuşturmayı hedefler. Kullanıcı kayıtlarında parabolik bir artış gözlemlendi.

Sonuç – Web3 Nedir ve Neden Önemlidir

Web3 nedir, web’in kontrolünün bireylere geçmesini ve internetin demokratik yapıya bürünmesiyle ilgili kavramdır. Daha önemlisi, web3 eşit erişim imkanı sunar ve cüzdan adreslerini takma ad olarak kullanarak sansüre karşı dirençli hale getirir.

Mevcut konsept, merkezi olmayan finanstan metaverse dünyasında, oyunlardan depolamaya kadar internet kullanımının çok ötesine genişler.

Sonuç olarak, gerçek dünya varlıklarının blok zincir üzerine taşındığını görmek mümkün ve web3, merkezinde yer alacak, insanlara gizlilik içerisinde ve aracı olmadan işlem yapma imkanı sunar.

Web3, güçte değişiklik ve geleneksel sistemlerde önemli bir farklılık ifade eder, dengeyi şirketlerden çok bireylerin lehine değiştirir.

Sektör önünde önemli zorluklar bulunsa da, açık sistemlerin getirdiği sinerjiden ve dünyayı daha iyi bir yer yapmak isteyen insanların kararlılığından yararlanır.

Web3.0 ile ilgili SSS

Web3 Ne Anlama Geliyor?

Web3, kripto cüzdan adreslerini çevrimiçi kimlikler olarak kullanmak ve blok zincir teknolojisi aracılığıyla interneti merkezi olmayan bir yapıya kavuşturma hareketi olarak adlandırılır.

Web1, Web2 ve Web3 nedir arasındaki farklar?

Web1, statik HTML sayfalarından oluşur. Web2, etkileşim ve kullanıcı tarafından üretilen içeriği öne çıkardı, fakat mevcut durum, kullanıcı verilerinin ticarileştirilmesi pahasına gerçekleşti.

Web3, blok zincir teknolojisi ve merkezi olmayan protokoller kullanarak verilerin ve çevrimiçi kimliklerin sahipliğini kullanıcılara geri verme amacı taşır.

Web3’e nasıl erişebilirsiniz?

Web3’e erişebilmek adına kripto cüzdanı ve web tarayıcısına ihtiyacınız bulunur. Cüzdan adresiniz, gerçek adınız yerine çevrimiçi kimliğiniz olarak kullanılır.

Web3 hedefleri, Aave benzeri merkezi olmayan finans platformlarından Decentraland gibi metaverse platformlarına kadar geniş yelpazede çeşitlilik sağlar.

Web3 ne zaman yayınlanacak?

Birçok tanınmış web3 platformu mevcut. Aave, Uniswap, Farcaster, Lido, BLUR ve Steemit benzeri protokollerin hepsi web3 değerlerini destekler.

Web3 için hangi becerilere ihtiyaç vardır?

Bir kullanıcı olarak, blok zincir teknolojisinin ve ağ ücretlerinin nasıl işlediğine dair temel anlayışa sahip olmanız gerekir. Ayriyetten, kripto cüzdanlarınızı ve özel anahtarlarınızı nasıl güvende tutacağınız konusunda bilgili olmanız gerekir.

Geliştirici olarak, Solidity veya Rust benzeri programlama dillerindeki becerileriniz, Ethereum ve Solana gibi önde gelen web3 blok zincir ile çalışmaya başlamanıza yardımcı olur.

Web3 geliştiricisi nedir?

Bir web3 geliştiricisi, genellikle Solidity veya Rust dillerinde akıllı sözleşmeler yazarak web3 uygulamalarını destekleyen kişiyi tanımlar. Ancak sektör, ön uç geliştiriciler, UX uzmanları ve tam yığın geliştiriciler gibi farklı uzmanlıklara sahip profesyonellere ihtiyaç duyar.

Referanslar

• • Web’in doğuşu (home.cern)
  • IPFS nedir (ipfs.tech)
  • Vitalik Ethereum Adresi (twitter.com)
  • Etherscan (etherscan.io)
  • ETHEREUM SANAL MAKİNESİ (EVM) (ethereum.org)
  • Blockchain uygulamalarına yönelik bir kripto cüzdanı ve ağ geçidi (metamask.io)
  • MASAÜSTÜ İÇİN MODERN WEB3 (frame.sh)
  • $ARB airdrop uygunluğu ve dağıtım özellikleri (arbitrum.foundation)
  • MetaMask kişisel verilerimi topluyor mu? (metamask.io)
  • DAVA İLANLARI LBRY, Inc. (sec.gov)
  • Tıpta meta veri (nih.gov)
  • Decentraland DAO (decentraland.org)
  • Amazon’un bulut geliri yapay zeka talebi nedeniyle %12 arttı (qz.com)