Büyük Kuşatma
Brezilya’da çalkantılı bir seçim sürecini başarıyla tamamlayan Luiz Inacio Lula da Silva (ya da kısa adıyla Lula) Ocak ayı başında Başkanlık makamına oturdu. Yıllar sonra tekrar seçilen Lula, hemen komşu ülke Arjantin’e bir ziyaret yaptı.
Lula, 2003-2010 yılları arasındaki ilk Başkanlık döneminde Latin Amerika’da işbirliğini geliştirerek bölgenin ve dolayısıyla kendi ülkesinin jeopolitik ağırlığını arttırmaya çalışmıştı. Bu çabaların bir parçası olarak Latin Amerika ülkeleri arasında ortak bir para birimi inşa etmek de düşünülüyordu. İşte Lula, Arjantin ziyaretinde iki ülke arasında ortak bir para birimi oluşturulması fikrini tekrar gündeme getirdi.
Plana göre adı ‘Sur’ (yani İspanyolca ‘Güney’) olacak yeni ortak para birimi önce iki ülke için çıkarılacak sonra da tüm Latin Amerika ülkelerine yayılacak.
Para birlikleri genelde merkezde yer alan ihracatı güçlü ülke lehine çalışır. Euro örneğinde Almanya’nın avantajlı olması gibi. Çevre ülkeler gerektiğinde kendi para birimlerini zayıflatarak ihracatı arttırma imkanını kaybeder. Öyleyse neden çevre ülkeler bu tip birlikleri kabul ediyor? Merkez ülkenin hakimiyet alanına girerek onun ekonomik istikrarından faydalanmak için.
Brezilya ihracatçı bir ülke. Hammadde ağırlıklı dış satışlar ile biriktirdiği 300 milyar dolarlık döviz rezervi var. Arjantin ise genelde dış açıklar veren ve bu nedenle kuvvetli rezervleri bulunmayan bir ülke. Brezilya’da bağımsız Merkez Bankası ve %6 düzeyinde bir enflasyona karşılık Arjantin’de istikrarsız hükümetler, bol para basma ve %100’lere doğru tırmanan yüksek enflasyon var. Bu durumda daha geniş pazarlar arayan Brezilya ve istikrar isteyen Arjantin için ortak para birimi mantıklı bir çözüm gibi görünüyor. Arjantin böylece nihayet enflasyonu düşürmeyi ümit ediyor. Elbette bu çözüm kabul edilirse, Arjantin istikrar karşılığında artık ihracat ya da sanayileşmeye politikaları güdemeyecek.
Lula’nın tüm Latin Amerika ülkelerine yayılacak yeni bir rezerv para oluşturma arayışının arkasında sadece Brezilya’nın ihracatını arttırma hedefi bulunmuyor. Daha da önemli jeostratejik amaç doların rezerv para statüsünü zayıflatmak. Lula böylece Brezilya liderliğinde Latin Amerika’yı ABD’nin arka bahçesi olma konumundan çıkartmayı ve yeni bir jeostratejik ağırlık merkezi haline getirmeyi istiyor.
Brezilya, BRICS ülkelerinin de önemli bir üyesi. Lula yönetimi burada Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika ile birlikte hareket ediyor. BRICS ülkeleri de hem doların altyapısını oluşturan SWIFT’e karşı yeni bir uluslararası ödemeler sistemi geliştirmeyi hem de kendi aralarında yine başka bir rezerv para oluşturmayı hedefliyor. Rusya Dışişleri Bakanlığı Dış Politika Planlama Dairesi Direktör Yardımcısı Pavel Knyazev, 4 Ekim 2022’de BRICS ülkelerinin yeni bir rezerv para oluşturmak konusunda çalışmalar yürüttüğünü açıkladı. Knyazev’e göre bu yeni rezerv para birimi, tıpkı IMF’in SDR’si gibi üye ülke para birimlerinden oluşan bir sepete dayalı olacak. (1)
Aslında BRICS’in yeni rezerv para birimi sınırlı parasal varlıklara ve özellikle altına dayanacak gibi görünüyor. Çünkü BRICS’in güçlü üyeleri Rusya ve Çin kendi para birimlerini altına endeksleme yönünde politikalar uyguluyor.
Örneğin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Haziran 2022’de ABD ve Avrupayı sürekli sınırsız para basmakla suçladı. Sadece son iki yılda ABD para arzının %38, Euro Bölgesi’nin para üretiminin ise %20 arttığını hatırlatan Putin, dünyanın artık borca dayalı kağıt varlıklardan emtiaya dayalı gerçek varlıklara döneceğini söyledi. (2) Bu arada Rusya Merkez Bankası Mart 2022’de iki haftalığına sabit ruble fiyattan altın alımı yapmayı denedi. Nisan’da ise Kremlin Putin’in rubleyi altına bağlamayı değerlendirdiğini açıkladı. Böylece Moskova yönetimi istediği anda kendi ulusal para birimi rubleyi sabit fiyattan altına endeksleyebileceğini dünyaya gösterdi. (3)
Öte yandan Çin sabit fiyat kullanmadan daha can alıcı bir yönden para birimini altına bağlama yönünde adım attı. Pekin yönetimi, Mart 2018’de kendi para birimi yuan cinsi petrol vadeli kontratları çıkardı. (4) Böylece Çin petrol satın aldığında ödemeyi dolar yerine kendi para birimi Yuan ile yapabilecekti. Aynı zamanda Kızıl Dev petrol satan ülkelere elde ettikleri yuanları Şangay altın borsasında altına çevirme imkanı verdi.
ABD 1971’de Altın-dolar bağını tamamen koparmış ve bunun yerine başta Suudi Arabistan ile yaptığı anlaşma neticesinde tüm dünyada petrolün dolar ile alınıp satılması şartını getirmişti. İşte Çin, ABD’nin kopardığı bu bağı yeniden kuruyor. ABD’nin Suudi Arabistan üzerinden kurduğu petro-dolar sistemi karşısına petro-yuan sistemini kuruyor. Üstelik kilit ülke Suudi Arabistan’ı da petro-yuan da yer almaya ikna etmiş görünüyor. Suudi Maliye Bakanı Al-Jadaan 17 Ocak’ta Davos’ta, dolar dışında para birimleri ile de ticarete hazır olduklarını ifade etti. (5)
Şimdi yapbozun parçalarını birleştirelim: Brezilya tüm Latin Amerika ülkeleri için ‘Sur’ isimli yeni bir rezerv para üretecek. Bu rezerv para BRICS’in yeni rezerv parasının temelini oluşturacak sepetin de içinde yer alacak. Çünkü Brezilya da BRICS üyesi. Brezilya ‘Sur’u Arjantin ile birlikte başlatacak. Bu arada Çin petro-doları tam da başladığı yerde, Suudi Arabistan’da, petro-yuan ile bitirme niyetinde. Bilin bakalım BRICS’e yeni üye olmak isteyen ülkeler arasında kimler var? Evet, Arjantin (6) ve Suudi Arabistan BRICS üyesi olmak istiyor. (7)
Böylece Latin Amerika, Asya ve Afrika adeta ABD ve Avrupa çevresinde geniş bir coğrafi yay oluşturarak, sınırsız dolar ve euroya karşı sınırlı özellikleri olan yeni rezerv paralar ile bir kuşatma harekatı başlatıyor.
Bu büyük hareketin blockchain ve Bitcoin boyutu da var. SWIFT’e alternatif blockchain tabanlı sistemler üzerinde çalışmalar yürütülüyor. Çin altına bağladığı Yuanı, dijital merkez bankası parası yani CBDC ile çoktan merkezi bir blokzincir üzerine taşıdı. Bu arada Putin, Rusya Merkez Bankası’nın muhalefetine rağmen ‘Bitcoin madenciliğinde avantajlarımız var’ diyerek kripto varlıklar tarafında saf tuttu. Yine Rusya, İran ve Venezuela ABD yaptırımlarına karşı petrol ticaretinde Bitcoin de kabul edebileceklerine dair açıklamalar yaptı. Türkiye de dahil olmak üzere bir çok ülke altın işlemlerini blokzincir üzerine taşıma konusunda projeler yürütüyor. Yeri gelmişken Türkiye’nin de BRICS’e katılma niyeti var.
Bu arada seçimi Lula’ya kaybeden Bolsonaro, Başkanlığı bırakmadan önce son iş olarak bir kriptopara yasası çıkardı. (8) Böylece Brezilya, Bitcoin vb kriptovarlıklar için hukuki bir altyapı sağlamış oldu. Yeni Başkan Lula koşulları aşırı sınırlayıcı olmayan bu yasayı kabul edip onunla çalışacak mı göreceğiz. Adeta bir kuşatma harekatı başlatan Latin Amerika ve BRICS ülkeleri sınırlı paralar tarafında hareket edecekse, denkleme mutlaka blokzincir ve kriptovarlıkları da eklemek zorunda.
Öte yandan ABD ve Avrupa’nın dünya nüfusunun açık ara çoğunluğu, küresel enerji ve maden kaynaklarının büyük bir bölümü ve Çin’in yüksek maddi üretim gücü ile başlatılan bu ciddi kuşatma harekatına karşı yapabileceği tek şey ‘demokrasi’yi öne çıkarmak. Çünkü kuşatma harekatına başlayanların en önemli eksiği ‘demokrasi’. Ne kendi halklarına ne de dünyaya özgürlükçü yaşam anlamında vadettikleri pek bir şey yok. ABD, Avrupa ve Japonya gerçek demokrasiyi yani ekonomik demokrasiyi sağlamak zorunda. Eğer ‘Batı Bloğu’ merkez bankaları eliyle yürüttüğü sınırsız para basma diktatörlüğüne devam eder ve vatandaşların kendilerini koruyacağı sınırlı paralara, özellikle de kriptovarlıklara erişimini engellerse, ‘Batı Uygarlığı’ bu büyük kuşatma ile boğulur. Benden söylemesi…
Kaynaklar:
(1) https://www.silkroadbriefing.com/news/2022/10/04/brics-working-to-develop-a-new-reserve-currency/
(4) http://www.xinhuanet.com/english/2018-03/26/c_137065815.htm
(5) https://finance.yahoo.com/news/saudi-arabia-open-discuss-non-160000583.html
(6) https://en.mercopress.com/2022/09/12/argentina-formalizes-its-brics-membership-application
(8) https://cointelegraph.com/news/brazilian-president-signs-crypto-bill-into-law/amp
____
İş birliği bağlantılarımızı takip edin:
Yeni nesil ticaret platformu PrimeXBT ile kripto satın alın
Kripto paralarınızı Ledger ve Trezor gibi cüzdanlarla güvenle saklayın
NordVPN ile kripto işlemlerinizi anonim hale getirin
Son dakika haber ve gelişmelerden haberdar olmak için bizi Twitter, Facebook, Instagram ve Telegram‘dan takip edin!
