Yanlış Hesap Nereden Döner?
Son günlerde sosyal medyada faiz furyası başladı. Paylaşım yapanlara göre hesap basit:
1 milyon TL’ye artık Türkiye’de doğru düzgün bir ev alabilir misin? Alamazsın.
Alsan bile ayda 33 bin TL’ye kiraya verebilir misin? İmkanı yok veremezsin. Zaten kiracı ev sahibi ilişkilerinin geldiği durum da hiç iç açıcı değil.
Ama mevduat faizleri bazı bankalarda %40’ları geçti. (1)
1 milyon TL’ye ayda 33 bin TL’den fazla faiz kazanabilirsin. 5 milyon TL’ye ise ayda 166 bin TL alabilirsin. Öyle ise faize hücum!
Ancak hesaba katılmayan bir durum var: Faiz kazanırken ana paranın enflasyon ile erimesi.
Son gelen Ağustos verilerinde resmi TÜİK’e göre yıllık enflasyon %58, özel ENAG’a göre ise %128. (2) Bu durumda bazı bankaların verdiği o göze çok hoş gelen %40 yıllık faiz, resmi %58 enflasyonun bile altında. Pazara, markete, AVM’ye giden herkes de biliyor ki gerçek enflasyon resmi olanın en az iki katı yani %120 civarında.
Diyebilirsiniz ki: “Efendim onlar geçmiş bir yılın enflasyonu. Sen ileriye bak.” Hay hay:
Merkez Bankası (TCMB) 27 Temmuz’da yaptığı açıklama ile 2023 yılsonu enflasyon tahminini %58’e yükseltti. 2024 Yıl sonu enflasyon tahmini ise %33 olarak belirlendi. (3) Öte yandan bankanın piyasa aktörleri arasında yaptırdığı ankette 2023 yıl sonu enflasyon beklentisi %70’e yaklaştı. (4)
Hadi yüksek 2023 beklentilerini bir kenara bırakalım. TCMB’nin ‘güvenilir’ olduğunu varsayalım ve 2024’te resmi enflasyonun gerçekten ortalama %33 olacağını düşünelim. Bu durumda %35-40 faiz kulağa oldukça hoş geliyor değil mi?
Ama gelin görün ki taa 1980’lerde ABD enflasyon hesaplama yöntemini değiştirdi. Türkiye ve tüm dünya da ABD’yi takip etti. Çünkü yeni yöntem ile resmi enflasyon, gerçek enflasyonun yarısı çıkıyordu. Her türlü hükümet için bulunmaz nimet. ABD’de ‘Shadow Stats’ adlı bir kuruluş hala eski yöntem ile enflasyonu hesaplıyor. Aşağıda yer alan grafikte kırmızı çizgi ABD’nin bugünkü resmi enflasyonunu, mavi ise 1980 öncesi yöntem ile hesaplanmış enflasyonu gösteriyor.
Bu nedenle tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de gerçek enflasyon, resmi enflasyonun ortalama 2 katı. TCMB’nin 2024 için %33’lük enflasyon beklentisi doğru çıksa bile büyük ihtimalle gerçek enflasyon bunun iki katı yani %60-70 civarında olacaktır. Bir başka deyişle yıllık %40 faiz alırsanız, 2024’te paranız artıyormuş gibi görünse de aslında alım gücü olarak en az %20, belki de %30 eriyecektir. Tabi tekrar ediyorum tüm bu senaryo TCMB’nin tahminlerinin doğru çıkmasına, 2024’te doların bir patlama yapıp enflasyonun zıvanadan çıkmamasına dayanıyor.
Ne dünyada ne de Türkiye’de asıl sorun hiç bir zaman faizin indirilmesi ya da yükseltilmesi olmadı. Asıl problem dünyanın rezerv para sisteminin bozulmuş olmasıdır. O nedenle finansal sorunlarınızı bir dönem ev-araba almak, başka dönem faize geçmek veya borsada halka arz kovalamak ile filan çözemezsiniz. Önemli olan faizlerle oynamak ya da paranızı oradan oraya taşımak değil rezervlerinizi sağlam tutmaktır. Rezervlerinizi sınırsız dolar vb ile değil altın, gümüş, Bitcoin vb sınırlı varlıklar ile doldurmalısınız. Bu hem birey için hem şirketler için hem de devletler için geçerli bir kural.
Örneğin 2017 başında 1 Bitcoin 900 dolardı. Bugün düşmüş fiyatı 26000 dolar. Sadece yaklaşık 6,5 yılda dolar bazında %2788 oranında artış yaşanmış. Aynı dönemde Ethereum’un gösterdiği yükseliş ise %15590! Bir başka deyişle dolar bazında Bitcoin yaklaşık 28 kat, Ethereum ise 155 kat tırmanmış. Üstelik bunlar düşmüş fiyatlar. 2021 Yıl sonunda sadece 5 senede Bitcoin 76 kat, Ethereum ise 487 kat kazanca ulaşmıştı. Başka altcoinlerde daha neler oldu neler…
Büyük dalgalanmalara dayanabilenler büyük karların da sahibi oldu. Ana sorun rezerv parada olduğu için ana çözüm de rezerv paradadır.
Kaynaklar:
- https://www.hangikredi.com/yatirim-araclari/mevduat-faiz-oranlari
- https://www.bbc.com/turkce/articles/cxe4p8k4jzdo.amp
- https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/duyurular/baskanin+konusmalari/2023/konusmab27_07_2023#:~:text=Bu%20çerçevede%2C%20enflasyon%20patikamızda%20önemli,15’e%20gerileyeceğini%20tahmin%20ediyoruz.
- https://www.dunya.com/amp/ekonomi/tcmbnin-anketinde-yilsonu-enflasyon-beklentisi-yuzde-70e-dayandi-haberi-704913
