DeFi Nedir? Kriptolardaki Avatajları Ve Dezavantajları

Kripto para birimi dünyasına yeni adım atan kişilerin sıkça sorduğu popüler sorulardan olan DeFi diğer adıyla merkezi olmayan finans nedir?

DeFi diğer adıyla merkezi olmayan finans, kripto para birimlerinin arkasındaki güçlendirme merkezi olan teknolojileri tanımlamak amacıyla kullanılan terimdir.

Blok zincir benzeri teknolojiler, geleneksel finansal aracıların yerini alarak, kullanıcıların birbirleriyle doğrudan ve aracısız işlemler yapmalarına olanak sağlar.

Geleneksel merkezi finans kurumlarının aksine, DeFi tam anlamıyla düzenlenmemiştir. İşlemleri ve politikaları yöneten üçüncü taraf düzenleyicilerin bulunmadığı anlamına gelir.

Merkezi finans kurumlarından farklı olarak, DeFi düzenlemeye tabi değildir. Mevcut durum, işlemleri ve kuralları yöneten üçüncül kişilerin olmadığı anlamına gelir.

İşlemler, merkezi otorite tarafından kontrol edilmez. Bunun yerine tüm işlemler blockchain üzerinde kaydedilir. DeFi dinamik dünyasını keşvetmeye hazırsan hemen başlayalım.

Blok Zincir

Blok zincir, ekosistemde gerçekleşen tüm işlemleri kaydeden ve tüm kullanıcılar tarafından görülebilen defterdir. Sunulan teknoloji, işlemleri gerçekleştiren kişilere anonimlik sağlayan şifrelenmiş kodları kullanarak transferleri güvenilir şekilde gerçekleştirir. Sunulan işlem sayede, gerçekleşen tüm işlemler güvenlik ve şeffaflıkla kaydedilmiş olur.

İşlemler ekosistemdeki otomatik mekanizmalar tarafından doğrulanarak bloğa kaydedilir. Bilgiler hiçbir tarafın müdahalesi olmaksızın değiştirilemez yapıya sahiptir.

DeFi Cüzdanları

Yukarıda kısaca bahsedildiği gibi kripto paranızı saklamak için cüzdana ihtiyacınız bulunur. Bahsedilen cüzdan geleneksel cüzdan değil DeFi cüzdanıdır. Peki DeFi cüzdanı nedir?

DeFi cüzdanları, kripto paranızı saklamak amacıyla kullanılan ve yalnızca sizin sorumluluğunuzda olan elektronik depolama birimidir. Cüzdanlar, kripto para birimlerinizi kendi başınıza saklamanızı sağlar ve kullanılan kripto paranın kaynak ağına bağlı olarak saklamanıza yardımcı olur. Eğer Ethereum sahibiyseniz ve bunu DeFi kripto cüzdanında saklamak istiyorsanız cüzdanınızın Ethereum ağına ve ERC-20 ile uyumlu olması gerekir. En iyi kripto para cüzdanlarına göz atınız.

MetaMask, Ethereum’unuzu saklamanıza imkan tanıyan ERC-20 uyumlu DeFi cüzdanıdır. Bazı BEP-20 tokenlerini depolamak isterseniz, MetaMask bazı tokenleri desteklemez ve mevcut durumda Trust Wallet benzeri alternatiflere yönelmek gerekir. Söz ettiğimiz cüzdan Bitcoin ağıyla uyumlu olan cüzdandır.

DeFi cüzdanlarından bazı örnekler:

• MetaMask – 2024 yılı içerisinde ERC-20 ağında çalışan en iyi DeFi cüzdanı olarak kabul edilir.
• Trust Wallet – BNB Chain ve BEP-20 tokenları dahil olmak üzere çeşitli kripto para birimleri için tercih edilen cüzdandır.
• Ledger – Ekstra güvenlik arayan kullanıcılara ideal donanım ve kişisel saklama cüzdanıdır.
• Crypto.com – Popüler bir Merkezi Borsa (CEX) tarafından sunulan ve geniş kullanıcı kitlesine sahip cüzdandır.

Bahsettiğimiz cüzdanlar, DeFi ekosisteminin daha geniş çerçevesine ve ekosistem içindeki otomatikleştirilmiş öz yönetim süreçlerine entegre olacak şekilde tasarlanmıştır. Entegrasyon, bireysel programlar ve sistemler olan DeFi protokolleri aracılığıyla gerçekleşir. Protokollerin bir örneği, tüm tarafların önceden belirlenmiş koşulları yerine getirmeyi kabul ettiği akıllı sözleşmelerdir.

DeFi Protokolü Türleri

DeFi protokollerinin görevi, blok zincir üzerinde kuralları uygulayan algoritmalar aracılığıyla belirlenir. Mevcut protokoller, ağ üzerindeki NFT’ler (Değiştirilemez Tokenler) benzeri kripto para birimleri ve diğer dijital varlıkların kullanımını düzenlemek için tasarlanmıştır.

DeFi protokolleri Ethereum Sanal Makinesi (EVM) benzeri programlanabilir ağlarda kullanıma özeldir ve Bitcoine uygun değildir. Bitcoin’in transferleri yarılanma süreçleri ve maksimum 21 milyon BTC arzının korunması benzeri işlemlere özel olarak tasarlanmış Bitcoin protokolleri mevcuttur.

Programlanabilir ağlarda çeşitli DeFi protokolü türleri bulunmakta ve bunların farklı kullanım durumları örneklerle aşağıda sıralanmıştır.

Merkezi Olmayan Borsalar (DEX’ler)

Basit şekilde ifade etmek gerekirse, Merkezi Olmayan Borsa (DEX), DeFi işlemlerinin bireyler arasında yani eşler arası gerçekleştiği pazar yeridir. Sistem içerisinde yatırımcılar USD benzeri geleneksel FIAT para birimlerini Bitcoinle doğrudan değiştiremez. Sadece kripto para birimleri arasında alışveriş yapabilirler.

İşlemler taraflar arasındaki sözleşme şartlarını belirleyen akıllı sözleşmelere dayanarak gerçekleşir. DEX’lerden likiditeyi sağlamak amacıyla alıcı ve satıcı rolünü üstlenen, Otomatik Piyasa Yapıcıları (AMM’ler) adı verilen robot tüccarların kullanımı yaygındır.

İşte başlıca Merkezi Olmayan Borsalardan (DEX) bazıları:

• UniSwap
• PancakeSwap
• dYdX

Stable Coinleri

Altının USD’ye sabitlenmesini düşündüğümüz zaman stabil coinlerin değerleride başka varlıklara sabitlenmiş kripto para birimleridir. Mevcut tokenler piyasa istikrarını sağlamak ve piyasada güven oluşturmak amacıyla tasarlanmıştır.

Geleneksel FIAT para birimlerinin Merkezi Olmayan Borsalarda (DEX) işlem görmesi mümkün olmadığından dolayı stabil coinler, diğer kripto para birimlerinin gün içerisinde gerçekleşen oynaklığına karşı alternatif değer saklama aracı olarak kullanılır.

Stabil coinler, sabitlendikleri para biriminin merkez bankası (örneğin, Federal Rezerv ve ABD Doları) tarafından desteklenerek istikrarlı değere sahip olur. Aşağıda piyasadaki ana stabil coinler listelenmiştir.

• Tether (USDT) – 96 milyar doları aşan piyasa değeriyle en büyük stablecoin ve USD’ye sabitlenmiş.
• USD Coin (USDC) – “Dijital çağ için istikrarlı dijital para” sunma amacıyla ABD Doları’na 1:1 oranında sabitlenmiş olarak tutulur.
• TrueUSD (TUSD) – USD ile 1:1 oranında sabitlenmiştir ve blockchain üzerinde canlı kanıtlar sunan ilk kripto para birimidir.

Borç Verme ve Ödünç Alma DeFi Protokolleri

Merkezi Finansın (CeFi) savunucuları otorite figürüne sahip olmanın avantajını varlık ödünç verme ve borç alma benzeri işlevleri mümkün olduğunu belirtir. Fakat merkezi olmayan yaklaşımla da mevcut işlemler gerçekleşir.

DeFi protokolleri, kripto para sahiplerinin AAVE benzeri platformları kullanarak borç verme ve borç almayı sağlar, böylelikle borç verme ve borç alma işlemleri gerçekleşir. İlgili işlem sağlandıktan sonra, akıllı sözleşmeler kullanılarak diğer kişilerin tokenleri ödünç almasına ve platforma bağlı olarak (bu örnekte AAVE veya aTokens gibi) yerel hale gelmesine olanak sağlar.

Borçlunun daha sonra ödünç alınan tutarın değerinden daha fazla garanti sunması gerekir. Döviz kuru oranlanır ve APY (yıllık yüzde getiri) içinde paketlenir.

İşte DeFi Borç Verme ve Borç Alma için en iyi platformlar:

• AAVE – Ödünç Verme ve Borç Alma konusunda lider platform, işlemleri kolaylaştırmak adına yerel aToken’ları kullanır.
• MakerDao – DAI stabil coin yaratıcısı olan platform, DeFi borç verme ekosisteminde istikrar sağlar.
• Compound – Algoritmik faiz oranı modeli sunar ve oranı genel arz ve talebe göre ayarlar.

Yield Farming Platformları

Yield farming, yatırımcıların kripto paralarını ödeme karşılığında DeFi platformlarında paylaştırdıkları ve ek kripto benzeri ödülleri elde ettikleri süreçtir. Mevcut sürecin ana kullanım durumlarından biri DeFi platformlarında likidite oluşturarak bunun karşılığında ek ödüller almaktır.

Bazı önemli Yield farm platformları şunlardır:

• Bitcoin Minetrix
• Meme Combat
• Coinbase

Merkezi Olmayan Sigorta Protokolleri

Merkezi Olmayan Finansın dezavantajlarından birisi bilgisayar korsanlarına maruz kalma ve güvenlik anahtarlarını kaybetme benzeri güvenlik açıkları olmasıdır. Mevcut riskler kullanıcıların kripto varlıklarını kaybetme ve çalınması riskini taşır. Merkezi Olmayan Sigorta Protokolleri olası sorunlarda kullanıcılara koruma sağlamayı amaçlar.

Sigorta havuzları, kitlesel fonlama kullanarak finanse edilir ve paralar sigortayı satın alan kullanıcının belirttiği belirli tehditlere göre ayrılır. Olası sorunlar meydana geldiğinde talep doğrulandıktan sonra sigortalıya para gönderir.

Kullanıcı hacklenmeye karşı sigorta satın alırsa ve bu durum gerçekleşirse, talepte bulunur ve merkezi olmayan karar alma sürecinden geçer. Sigorta protokolü tüm sahipleri onaylama ve reddetme yönünde oy kullanacakları soruşturma başlar ve talep oylamaya çıkar. Talep onaylanırsa, fonlar havuzdan çekilir ve kullanıcıya verilir. Reddedilirse havuzu finanse edenlere kazanç sağlar ve fonlar havuzda kalır.

Riski En Aza İndirmek İçin DeFi’deki En İyi Uygulamalar

DeFi’nin kripto ile ilişkili genel güvenlik açıkları nedeniyle çeşitli güvenlik önlemleri alınması önemlidir. Öncelikle, DeFi ile ilişkili riskleri, hacklenme olasılığı, güvenlik anahtarlarının kaybedilmesi ve yüksek riskli kripto ticareti benzeri konularda bilinçli olmak gerekir.

Daha sonra mevcut riskleri en aza indirmeye yardımcı olacak süreçler uygulanır. Aşağıda dikkate almanız gereken bazı ipuçları bulunur.

Bir DeFi Projesinde Durum Tespiti Yapın

DeFi projesine yatırım yapmaya karar verdiğinizde önce dikkatli araştırmalar yapın. Projenin teknik incelemesini ve yol haritasını okuyun, çevrimiçi itibarını araştırın ve sosyal medya üzerinden etkileşime geçin. Ayriyetten diğer potansiyel yatırımcılarla iletişim kurarak aklınıza gelen soruları sorup sormadığınızı kontrol edin.

Yatırım yaparken internette listelendiğini gördüğünüz arabayı satın alacakmışsınız gibi davranın. Bir fotoğraf ve açıklama sizi ikna etmeye yeterli olur mu, yoksa daha fazla araştırmanız mı gerekir. Bunu göz önüne alarak yatırım yapın.

İyi Bir Trading ve Risk Yönetimi Stratejisine Sahip Olun

Yatırım yapmak ve sonrasında yatırımı yönetmek amacıyla iyi bir stratejiye sahip olmak hayati önem taşır. Eğer uzun vadeli trading yapıyorsanız, bunun iyi bir yatırım olduğuna inanmanızı sağlayacak hangi temelleri araştırdınız?

Aktif trading yapıyorsanız teknik analiz kullanıyor musunuz? Riske girmediğinize emin olmak için pozisyon büyüklüklerini nasıl hesaplıyorsunuz? Örneğin, işlem başına hesap büyüklüğünüzün ne kadarını riske atıyorsunuz? İyi yatırımcılar genellikle tek işlemde hesaplarının %1-3’ünü riske atar dolayısıyla durum onların aleyhine olsa bile daha fazla fırsat aramak amacıyla en az %97’leri ellerinde bulunur.

Dijital ve Fiziksel Güvenlik Araçlarını Kullanın

MetaMask benzeri dijital DeFi cüzdanları ERC-20 tokenlerinizi güvenli şekilde tutmayı sağlayan harika cüzdandır. Fakat daha fazla fiziksel güvenlik istiyorsanız çevrimdışı cüzdan kullanmayı düşünün. Çevrimiçi kalırsanız tüm hesaplarınızda iki faktörlü kimlik doğrulama olduğundan emin olun.

Sonuç olarak, işlemlerinizi yönetmek için sizi kontrol eden ve ücretlendiren emanetçiye sahip olmak yerine daha bağımsız olmanız ve varlıklarınızın güvenliğini en üst düzeyde tutmanız sizin elinizde ve dikkatli olmanız önemli.

Referanslar

• https://theguardian.com/commentisfree/2018/sep/03/federal-reserve-lehman-brothers-collapse
• https://www.coindesk.com/learn/what-is-yield-farming-the-rocket-fuel-of-defi-explained/

DeFi Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Basit anlamda DeFi nedir?

Merkezi Olmayan Finans (DeFi), bireylerin dijital para birimlerinin güvenliğini, depolanmasını ve dağıtımını kontrol eden kendi kendini yöneten ekosistemdir.

DeFi kriptodan farklı mı?

DeFi, kriptonun faaliyet gösterdiği ağdır. Kripto, DeFi ekosistemine güç sağlamak adına kullanılan para birimidir.

DeFi’de Total Value Locked (TVL) nedir?

Total value locked (TVL), DeFi platformuna yerleştirilen ve kilitlenen miktarı ölçmek amacıyla kullanılan ifadedir.

DeFi’de nasıl para kazanabilirim?

Stake ederek, borç vererek ve ödünç alarak ödüller kazanabilir ve DeFi platformlarına likidite sağlayarak ödüller kazanabilirsiniz.