Türkiye 2024 Yılında Kriptoyu En Çok Benimseyen Ülke Oldu – İşte Detaylar
Şubat 2024 itibarıyla dünya genelinde kripto para benimsenmesi ve sahiplik oranlarına yönelik yapılan bir araştırmada, Türkiye ve Nijerya’nın bu alanda öncü olduğu belirlendi.
Statista tarafından toplanan verilere göre, bu iki ülke, kripto para kullanımı ve sahipliğinde dünya genelinde yüksek sıralarda yer alıyor. Buna karşın, Kuzey Amerika ve Avrupa ülkelerinin daha düşük oranlarda yer aldığı görülüyor.
Dünya çapında İnternet kullanıcıları arasında gerçekleştirilen Consumer Insights Global Anketi‘nden elde edilen bu bilgiler, kripto para benimsenmesinde bölgesel farklılıkları ortaya koyuyor. Ankete 2 milyondan fazla katılımcı dahil oldu ve Ocak-Aralık 2023 döneminde gerçekleştirildi. Katılımcılar arasında 18 ila 64 yaş aralığındaki bireyler bulunuyor, ülke başına katılımcı sayısı ise 451 ile 10.048 arasında değişiyor.
Ankette katılımcılara, “Şu anda bu finansal ürün ve yatırımlardan hangilerini kullanıyorsunuz/sahipsiniz?” sorusu yöneltildi ve birden fazla yanıt verilmesine olanak tanındı.
Şubat 2024 Raporu: Kripto Para Sahiplerinin Küresel Görünümü
Kripto para sahipliği konusunda dünya genelindeki paya bakıldığında, ilk beş ülke arasında Afrika, Asya ve Orta Doğu’dan ülkeler yer alıyor. Türkiye ve Nijerya %47’lik pay ile listede başı çekiyor, bu oran her iki ülkenin nüfusunun neredeyse yarısına denk geliyor. Türkiye ve Nijerya’yı takip eden Tayland’da, nüfusun %43’ü kripto para sahibi. İlk beşte yer alan diğer ülkeler ise Vietnam (%39) ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) (%31) olarak sıralanıyor.
Listede ayrıca Endonezya, Brezilya, Arjantin, Malezya, Hindistan, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Filipinler, İsviçre ve Kolombiya da yer alıyor. Bu ülkelerin payları %29 ile %20 arasında değişiyor. Amerika Birleşik Devletleri, %18 ile 20. sırada yer alırken, Güney Kore %17, Avustralya %16 ve Birleşik Krallık %14 ile sıralamada daha aşağıda bulunuyor. Japonya ise yalnızca %6 ile en düşük yanıt veren orana sahip.
Türkler ve Nijeryalılar Enflasyona Karşı Korunma ve Finansal Kapsayıcılık Arıyor
Bir bölgenin kripto para birimlerini ne kadar ve ne hızla benimsediği, pek çok karmaşık faktöre bağlı olarak değişebiliyor. Bunlar arasında bölgenin sosyo-ekonomik ve jeopolitik koşulları ile düzenleyici çerçeve yer alıyor. Dijital varlık endeksi sağlayıcısı Clamp, özellikle Türkiye ve Nijerya gibi ülkelerin vatandaşlarının, yüksek enflasyon oranları, para birimindeki devalüasyon ve geleneksel finansal hizmetlere sınırlı erişim gibi zorluklarla karşılaştıklarını belirtti. Bu zorluklar, insanları kripto para birimlerine yönelmeye itiyor.
Kripto paraların benimsenmesindeki başlıca motivasyonlar şunlar olabilir:
- Satın Alma Gücünü Koruma: Para birimindeki devalüasyon ve yüksek enflasyon oranlarının etkisini hafifletmek için kripto paralar bir koruma aracı olarak kullanılıyor.
- Riski Çeşitlendirme ve Yönetme: Birden fazla kripto para birimine yatırım yaparak, risk dağıtılıyor ve bireysel varlık volatilitesine maruz kalma azaltılıyor.
- Erişilebilirlik ve Kapsayıcılık: Kripto paralar, geleneksel bankacılık altyapısına bağlı kalmadan küresel kripto pazarına erişim sağlıyor ve daha geniş bir finansal hizmet erişimi sunuyor.
Türkiye
Türkiye’deki kripto para birimi benimsenmesi, ülkedeki ekonomik zorluklar göz önünde bulundurulduğunda, bir çıkış yolu olarak değerlendiriliyor. Türkiye’de kripto paraya yönelik yaklaşım, Nijerya’dan farklı olarak daha az çalkantılı bir geçmişe sahip. Bu durum, hükümetin milyonlarca kripto kullanıcısını yabancılaştırmaktan kaçınmasıyla ilişkilendiriliyor. Ülkede kripto paranın geniş ölçüde benimsenmesi, hükümetin sert bir tavır alması halinde siyasi sonuçlar doğurabileceği yönünde spekülasyonlara neden oluyor.
2021 yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başlattığı “kripto paraya savaş” ilanı sonrasında, hükümetin bu konudaki tutumu kısa sürede yumuşamaya başladı. Aralık 2023’te Cumhurbaşkanı Erdoğan, kripto varlıklar ve blockchain teknolojisi uzmanı Profesör Fatma Özkul’u Cumhuriyet Merkez Bankası’nın faiz belirleme komitesinin üyesi olarak atadı.
Ocak 2024’te Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye’nin kripto varlıklarla ilgili yasal düzenleme çalışmalarının son aşamasına geldiğini açıkladı. Şubat ayında ise, yasa koyucular dijital varlık paydaşları ile gelecek kripto düzenleme paketini tartışmak üzere bir araya geldi. Tüm işaretler, Türkiye’nin piyasa dostu bir mevzuat doğrultusunda ilerlediğini gösteriyor.
Türkiye’deki iki büyük banka, Akbank ve Garanti BBVA’nın kripto sektörüne girişi, ülkedeki dijital varlıklara yönelik gelişen bir duruşu işaret ediyor. Öte yandan, Türkiye ve Nijerya’daki olumlu düzenleyici tutum, G7 ülkeleri dahil dünyanın en zengin ve gelişmiş bölgelerinde görülen düzenlemelerden farklılık gösteriyor.
Özellikle Amerika Birleşik Devletleri, kripto ile ilgili belirsiz kurallarıyla tanınmakta ve bu durum, Menkul Kıymetler ve Borsalar Komisyonu (SEC) gibi düzenleyiciler ile kripto sektörü arasında artan gerilimlere yol açmakta. Bu gerilimler, kripto şirketlerinin net yasalara sahip yükselen kripto merkezlerine taşınmasına neden oluyor.
Nijerya
Nijerya’da kripto para birimi sahipliği ve kullanımı önemli bir artış gösteriyor. VOA’nın bildirdiğine göre, Nijerya’da yaklaşık 13 milyon kripto para sahibi bulunuyor ve bu sayı, diğer tüm Afrika ülkelerinden fazla. Kenya ise 4,4 milyon kullanıcı ile Nijerya’yı takip ediyor. Nijerya özellikle artan enflasyon ve ekonomik krizle mücadele ederken, vatandaşlar kripto para birimlerine yöneliyor.
Nijerya’nın para birimi naira, hükümet politikaları nedeniyle Haziran 2023’ten bu yana dolara karşı %70 değer kaybetti ve geçen yıl %200’den fazla değer kaybının ardından 1.607 ila 1 dolar seviyelerine geriledi. 2021’de, siber suç ve kara para aklama endişeleriyle Nijerya Merkez Bankası (CBN), finansal kurumların kripto şirketlerine hizmet sunmasını kısıtladı.
Ancak Nijerya, 2023 Mali Yasası ile bu duruşunu yumuşatarak dijital varlıklara vergi uygulamaya başladı ve bunları bir varlık sınıfı olarak tanıdı. Geçen yıl merkez bankası, kripto şirketlerinin faaliyet göstermesine izin vererek kararını tersine çevirdi. Ocak 2023’te CBN, VASP’lara yönelik yeni ve katı düzenlemeler yayınladı. Ancak şubat ayında, döviz kuru 1.900 naira/bir dolar düşüşü sonrasında, yerel borsalara baskı uygulayarak 4.000’den fazla lisansı iptal etti.
Nijerya’nın Binance’te naira içeren işlemleri yasaklaması ise ekonomik analistlerin ve kripto meraklılarının endişelerini artırdı. Nijeryalı yetkililer, şirketi sömürü, nairanın devalüasyonu ve kara para aklamayla suçladı. Eleştirmenler, bu adımın genç işsizliği artırabileceğini savunuyor. Kamu maliyesi uzmanı Isaac Botti ve Blockchain uzmanı Jahdiel Chidi, bu durumun, insanların başka borsalara yönelmesine neden olacağını belirtiyor. Chidi, sorunun, Nijerya Merkez Bankası tarafından serbest bırakılan dolar hacmi olduğunu vurguluyor.
Türkiye ve Nijerya G7’ye karşı
Statista’nın anket sonuçları, Türkiye ve Nijerya gibi ülkelerin, G7 ülkelerine göre önemli ölçüde daha yüksek bir kripto para birimi benimseme oranına sahip olduğunu gösteriyor.
G7, dünyanın en zengin ve sanayileşmiş ülkelerinden oluşan bir gruptur ve 2014’e kadar G8 olarak bilinmekteydi. Rusya’nın gruptan ayrılmasıyla G8, G7’ye dönüştü.
Anket sonuçlarına göre, Türkiye ve Nijerya’daki katılımcıların neredeyse yarısı kripto para sahibi iken, Fransa’da bu oran %10, Kanada’da %12, Almanya ve İtalya’da %13, İngiltere’de %14 ve ABD’de %18 düzeyinde. Japonya ise %6 oranıyla en düşük sahiplik payına sahip G7 ülkesi. Eski G8 üyesi Rusya’nın payı ise %13.
Bu farklılığın nedenlerine dair, PDX Kıdemli Danışmanı ve Ticari Ortaklıklar Koordinatörü Ramy Bekhiet’in açıklamaları önemli bir ışık tutuyor.
Bekhiet, bu farkın özellikle Türkiye ve Nijerya’daki para birimlerinin değer kaybetmesiyle ilişkili olduğunu belirtti. Örneğin, Nijerya’da 2019’da 1 dolar yaklaşık 350 Naira değerindeyken, bu oran bugün 1.600 Naira civarında. Türkiye’de ise 2019 yılında 1 dolar 5 lira iken, bugün bu değer 33 lira civarında. Bekhiet’e göre, para birimlerinin zayıflamasıyla, kayıpları önlemek için kripto para birimleri (çoğunlukla stabil paralar) kullanılması zorunluluğu ortaya çıkıyor.
Enflasyon Hakim Bir Faktör
Uluslararası Para Fonu (IMF) ve çeşitli medya kuruluşlarının çalışmaları, Türkiye ve Nijerya’daki enflasyon oranlarının artışı ve fiat para birimlerine alternatif olarak kripto paralara olan talebin artışını gösteriyor.
“The Economist”, Eylül 2023 itibarıyla Türkiye’de vatandaşların büyük çoğunluğunun gerçek enflasyon oranının resmi rakamlardan çok daha yüksek olduğuna inandığını yazdı. Bu ekonomik kriz, insanları tasarruflarını korumak için kripto para birimlerine yatırım yapmaya teşvik ediyor.
“The Guardian“, enflasyonun Bitcoin’de bir “patlama” yarattığını belirtirken, “Wall Street Journal“ Türk vatandaşlarının liranın düşüşüne alternatif olarak Bitcoin ve Tether’a (USDT) yoğun ilgi gösterdiğini iddia etti. Sokaklarda kripto borsaları ve ilgili hizmetlere yönelik reklamların arttığı gözlemleniyor.
KuCoin‘in Ağustos 2023’te yaptığı bir anket, Türkiye nüfusunun yarısından fazlasının kripto pazarına katıldığını ortaya koydu. Anket sonuçları, kriptonun sadece enflasyona karşı bir koruma aracı olarak değil, aynı zamanda uzun vadeli zenginlik yaratma ve finansal özgürlüğe ulaşma aracı olarak da görüldüğünü belirtti.
Layka DAO ve Lunapark Web3 Hub kurucusu Vidal Arditi, kriptonun birçok Türk vatandaşı için hem finansal hem de zihinsel açıdan bir kurtarıcı olduğunu ifade ederken, İstanbul Blockchain Women kurucusu Çağla Gül Şenkardeş, Türk halkının ABD doları veya altın gibi yatırım alternatiflerine alışkın olduğunu ve kriptoya geçişin zor olmadığını belirtti.
Ayrıca, hem Nijerya hem de Türkiye, Dünya Bankası’nın gelir sınıflandırmasına göre alt orta gelir (LMI) kategorisinde yer alıyor. Chainalytics’in Eylül 2023 Küresel Kripto Benimseme Endeksi‘ne göre, dünya nüfusunun %40’ı LMI ülkelerinde yaşıyor ve bu ülkeler genellikle büyüyen endüstrilere ve nüfusa sahip.
Kripto Türkiye ve Nijerya’da Olumlu, Asya, Avrupa ve ABD’de Olumsuz Görülüyor
Nijerya’da kripto para birimlerinin benimsenmesi, ekonomik belirsizlik, finansal katılım ihtiyacı ve merkeziyetsiz finansa (DeFi) artan ilgi gibi faktörlerle destekleniyor. YouGov ve ConsenSys’in Ağustos 2023 tarihli raporuna göre, Nijerya, kripto konusunda bilgi sahibi ülkeler arasında ABD ve Avrupa’nın önünde yer alıyor. Ankete katılanların %99’u kripto para birimlerini tanıyor ve %70’i blockchain teknolojisinin değerini ve işleyişini anlıyor.
Anket sonuçları, Nijeryalıların %65’inin Bitcoin ve stablecoin’leri yerel para biriminin zayıflığına karşı bir araç ve hiperenflasyona karşı bir koruma olarak gördüğünü ortaya koyuyor. %90’lık bir kesim ise önümüzdeki 12 ay içinde kripto para yatırımı yapmayı planladığını ifade ediyor.
Buna karşılık, ABD, İngiltere ve Almanya gibi ülkelerde kripto farkındalığı yüksek (%40-%90 arası) olmasına rağmen, yatırım oranları daha düşük. Bu ülkelerde, kripto para birimleri geleneksel finansal sistemlere bir alternatif olarak görülüyor ancak bu konuda olumsuz düşünceler ve katı düzenleme talepleri de bulunuyor.
Consensys ve YouGov raporunda, Avrupa ülkelerinin kriptoya karşı daha şüpheci bir tutum sergilediği belirtiliyor. Bu şüphecilik, dolandırıcılık, kara para aklama ve spekülasyon gibi olumsuz kavramlarla ilişkilendiriliyor. Nijerya’da ise bu tür endişeler daha düşük düzeyde (%9 spekülasyon, %6 dolandırıcılık).
Rapora göre, Güneydoğu Asya, Güney Amerika ve Afrika’daki çoğu ülke Web3 teknolojilerine daha coşkulu yaklaşıyor. Kripto para birimleri, bu bölgelerde geleceğin dijital varlığı, geleneksel finansal ekosistemlere bir alternatif, küresel sermayeye erişim yolu ve enflasyona karşı bir koruma aracı olarak görülüyor.
Sonuç
Statista’nın Şubat 2024 verilerine göre, Türkiye ve Nijerya, ankete katılan neredeyse yarısının kripto para sahibi olduğu ülkeler arasında ilk sıralarda yer alıyor. Bu durum, G7 ülkeleri gibi gelişmiş Batı ülkelerinin durumuyla keskin bir tezat oluşturuyor. Örneğin, Japonya’da kripto para sahipliği oranı %6 iken, ABD’de bu oran %18 civarında.
Kripto para birimlerinin hızlı benimsenmesinde etkili olan faktörlerin incelenmesi, farklı coğrafyalarda kripto para kullanımını etkileyen çeşitli dinamikleri ortaya koyuyor. Ekonomik istikrarsızlık, finansal güvensizlik, siyasi belirsizlik, değişken yerel para birimleri, servetin erozyonu ve güvenilir finansal altyapıya sınırlı erişim gibi faktörler, daha yüksek kripto para birimi benimsenmesine katkıda bulunan önemli faktörler arasında yer alıyor.
Öte yandan, ABD ve Almanya gibi ülkeler, piyasadaki oynaklık ve dolandırıcılık endişeleri nedeniyle kripto para birimleri konusunda daha temkinli bir yaklaşım sergiliyor. Buna karşın, Nijerya ve Türkiye gibi ülkelerde kripto para birimleri, finansal bir fırsat ve koruma aracı olarak görülüyor.
Bu farklılıklar, kripto para birimlerine karşı farklı tutumları ve bu tutumların temelinde yatan ekonomik ve sosyal faktörleri anlamak açısından önem taşıyor. Gelişmiş ekonomilere kıyasla daha yüksek kripto para birimi benimsenmesi oranları gösteren ülkelerde, kripto paraların ekonomik ve finansal sistemlerde alternatif bir rol oynadığı görülüyor. Bu ülkelerdeki insanlar, yerel para birimlerindeki değer kaybı ve ekonomik belirsizlikler nedeniyle kripto para birimlerini bir koruma aracı olarak değerlendiriyorlar.
