Cryptonews Finans Haberleri Ne Ralli Ama!

Ne Ralli Ama!

Erkan Öz

Temmuz 14, 2023 18:12 GMT+3 | 7 min read

Yatırım dünyasında araçlar arasında bir savaş var. Özellikle de hisse borsaları ve kripto varlıklar arasında. Hisse yatırımcıları kendilerinin gerçek ekonomiye; para kazanan, satış yapan, kar elde eden işletmelere yatırım yaptığını iddia ediyor. Blokzincir teknolojisini anlamadıkları için kripto varlıkları işe yaramaz olarak değerlendiriyor hatta kumar olarak görüyorlar. Onlara göre insanlar kripto varlıklara değil gerçek ekonomiye yani hisse borsalarına yatırım yapmalı.

Borsalar ise son haftalarda ABD’de enflasyonun düşmesi ve Fed’in faiz artışlarını durduracağı umuduyla yükseliyor. ABD SP500 Endeksi, Aralık 2021’e göre %6,8 kayıpta ama Ekim 2022’ye kıyasla %25 karda.

Borsaların yükselmesi ekonominin de sağlıklı olduğunu gösterir mi? Size 9 ayda yaklaşık %25 artan ABD borsasını yalnızca 7 teknoloji şirketinin sürüklediğini söylesem? Evet, adı üzerinde 500 şirketin verilerini takip eden bu endekste 7 büyük teknoloji firması yılbaşından bu yana %58 değer kazanırken geri kalan 493 şirket sadece %5 yükselebildi. Aslında gerçek enflasyonu da düşerseniz ekonominin çok büyük bir kısmını oluşturan bu 493 işletme sene başından bu yana hiç gelişme gösteremedi!

Aşağıda yer alan grafik Haziran’ın ilk günleri itibariyle durumu gösteriyor. 1 Ay önce vaziyet daha da kötüymüş. Gerçek enflasyon düşüldüğünde reel ekonomiyi oluşturan 493 firma net zarardaymış:

Borsaları sürükleyen söz konusu yedi teknoloji firması ise şöyle: Apple, Microsoft, Google, Amazon, NVIDIA, Tesla ve Facebook-Meta.

Borsacıların: “E ne var bunda. Ekonominin teknoloji kısmı ilerliyor demektir” diye konuştuklarını duyuyor gibiyim. Teknoloji şirketlerinin gelişmesi kaçınılmaz. Bunu 2013’te yazdığım ‘2020 Yeni Ekonomi’ kitabımda zaten ‘Para ve Sanayi Ekonomisi’nden Bilgi Ekonomisi’ne geçiş’ olarak detaylı şekilde anlatmıştım. Ancak yine o kitapta belirttiğim gibi sadece teknoloji firmalarının yükselmesi ekonominin geri kalanı için hiç de iyi haber değil. Zira teknoloji şirketleri eskiyen para ve sanayi ekonomisinin hızla küçülmesine neden oluyor. Mesela ATM makineleri ve internet bankaları, Uber taksileri küçültüyor ya da Linux vb açık kaynak kod yazılımlar Microsoft gibi trilyon $’lık bir şirketin daha doğmasını engelliyor vs… Yapay zekanın avukatlık, doktorluk gibi meslekleri bile tehdit ediyor olması da cabası.

Keşke bu 7 teknoloji şirketi de bileğinin hakkı ile yükseliyor olsaydı. Öncelikle ABD 2008 Krizi’nden bu yana 200 küsür yıllık ülke tarihinde üretilmiş baz paranın yaklaşık 8 katını basıp çoğunu çeşitli mekanizmalarla bu borsa şirketlerine aktardı. O dönemden bu yana borsada ya da emlak sektöründe yaşanan yükselişlerin ana kaynağı ekonominin büyümesi değil işte bu inanılmaz para basma operasyonu. Şu grafikte net olarak görebilirsiniz. Mavi Fed’in bastığı para, kırmızı en geniş tanımlı borsa endeksi.

Mavi Fed’in bastığı para, kırmızı en geniş tanımlı borsa endeksi

İş sadece para basmakla bitse yine iyi olurdu. “Merkez bankası para basıyor, yatırımcıya veriyor, vatandaş da ekonominin geleceğine güvendiği için hisse alıyor” derdik. Ama hayır. Borsada hisseleri alan genelde yatırımcılar değil, bizzat bu yükselen şirketlerin kendisi!! Firmaların kendi hisselerini satın almasına ‘Buyback’ deniliyor. 1982’ye Kadar ‘Buyback’ yapmak suçtu! (1) Mark Whitehouse ve Erik Wasson tarafından gerçekleştirilen ve Ağustos 2022’de Bloomberg de yayınlanan bir incelemeye göre hisse alımlarının en büyük kaynağı 1 trilyon $ ile işte bu ‘Buyback’ler haline geldi. (2)

“Bu kadarı da olmaz” mı dediniz? Olur! Aslında daha beteri de oluyor. Amerikan Merkez Bankası 1971’den bu yana hiçbir şeye dayanmayan, hiçbir şey ile sınırlanmayan dolar basıyor. Üstelik artık kağıt masrafı bile yok. Sadece birkaç bilgisayar tuşuna basarak Trilyon $ bile üretebiliyorlar. Eh Fed ayıp olmasın diye bedavaya havadan ürettiği bu trilyonları doğrudan borsaya sokmuyor. Önce bankalara, fonlara, şirketlere falan aktarıyor. Onların borsayı satın almasını bekliyor. Ama dünyanın en sağlam en güvenilir ekonomilerinden biri olarak bilinen İsviçre’de merkez bankası SNB ne yapıyor dersiniz? Havadan bedavaya ürettiği yüz milyar $’dan fazla değerde İsviçre Frank’ları ile doğrudan ABD borsasından hem de özellikle teknoloji hisseleri satın alıyor!! SNB’nin ABD’ye bildirmek zorunda olduğu resmi 13F dokümanına göre Mart 2023 itibariyle İsviçre’nin havadan ürettiği paralarla Amerikan borsalarından satın aldığı hisselerin değeri 146 milyar $‘dı. SNB’nin portföyünde en çok bulunan hisseler ise sırasıyla Apple (%7,14), Microsoft (%5,55), Amazon (%2,58), NVIDIA (%1,86) ve Google (%1,69). (3) Aaa ne büyük tesadüf değil mi? Borsayı sürükleyen şu 7 şirketin 5’i burada! Şu hali ile SNB, bizim kriptoda eleştirdiğimiz (USDT) Tether’den bile kötü bir durumda.

Bugün hisse alarak gerçek ekonomiye yatırım yaptığını zanneden milyonlarca yatırımcının elbette bunların hiçbirinden en ufak haberi yok. Merkez bankalarının güdümünde çalışan bir kısım medyayı ve ekonomistleri takdir etmek lazım. Bu kadar büyük bir yalanı senelerdir dünya çapında millete yediriyorlar.

Borsa’ya yatırım yapıyorsanız ‘aman insanlar bunları öğrenirse paralarını kripto varlıklara götürürler’ diye endişe etmenize gerek yok. Çünkü borsa yatırımcısı ve kripto yatırımcısı birbirinden çok farklı profiller. Aralarında zannedildiği kadar çok geçişkenlik yok. Elbette herkes kazandığı paraya bakar. Kimseye de neden borsaya yatırım yapıyorsun denmez. Uygun gördüğümde ben de zaman zaman borsada ufak tefek alımlar yaparım. Ama borsacılar da gerçekten neye yatırım yaptıklarını öğrensinler. ‘Kriptocular’ı suçlamadan önce de blokzincir teknolojisi nedir, ne işe yarar, neden bu kadar kıymetlidir bir zahmet araştırsınlar. Bir de 2010’dan bu yana Bitcoin ‘3,9 milyon’ kat artarken (4) SP500 neden sadece 4,1 katta kalmış, bakın milyon değil yalnızca 4,1 kat, bir düşünsünler…

Kaynaklar:

(1) https://cwa-union.org/stock-buybacks-hurt-workers#:~:text=Until%201982%2C%20buybacks%20were%20considered,reign%20to%20buy%20back%20stocks.&text=While%20buybacks%20are%20very%20beneficial,they%20end%20up%20harming%20workers.

(2) https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-08-18/all-about-stock-buybacks-a-1-trillion-market-force-quicktake#xj4y7vzkg

(3) https://whalewisdom.com/filer/swiss-national-bank

(4) https://investingnews.com/daily/tech-investing/blockchain-investing/bitcoin-price-history

___